Thâm canh chăn nuôi có thể làm tăng nguy cơ xảy ra dịch bệnh mới?

STNN - Công nghiệp hóa nông nghiệp thường được cho là làm giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền từ động vật sang người nhờ khả năng kiểm soát, an toàn sinh học và cách ly vật nuôi tốt hơn. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới xem xét tác động của các yếu tố kinh tế và xã hội - yếu tố thường bị bỏ qua trong các đánh giá về dịch bệnh trong chăn nuôi.

• Phấn đấu đến năm 2030 trang trại chăn nuôi lợn, gia cầm có chuồng kín đạt 70%

Một nghiên cứu được đăng trên tạp chí Khoa học mở của Hiệp hội Hoàng gia, có tựa đề: “Hiểu được vai trò của nền kinh tế và xã hội đối với những rủi ro tương đối của bệnh lây truyền từ động vật sang người từ vật nuôi”. (Understanding the roles of economy and society in the relative risks of zoonosis emergence from livestock.") đã chỉ ra những yếu tố kinh tế xã hội có thể ảnh hưởng đến việc gia tăng các dịch bệnh trong chăn nuôi.

Các nhà nghiên cứu cảnh báo chăn nuôi thâm canh có thể làm tăng nguy cơ xảy ra đại dịch mới. Nghiên cứu mới do Đại học Exeter dẫn đầu, xem xét tác động của các yếu tố kinh tế và xã hội - thường bị bỏ qua trong các đánh giá truyền thống. Nghiên cứu nhận thấy rằng tác động của việc thâm canh nông nghiệp "tốt nhất là không chắc chắn và tệ nhất có thể góp phần gây ra nguy cơ EID (bệnh truyền nhiễm mới nổi)."

Tác giả chính, Giáo sư Steve Hinchliffe, từ Đại học Exeter cho biết: “Đại dịch Covid-19 đã khơi dậy sự quan tâm đến EID, đặc biệt là các loại virus lây truyền từ động vật sang người. Rủi ro xuất hiện và khả năng lây nhiễm phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm sự tiếp xúc giữa con người và động vật cũng như cách chúng ta sử dụng đất. Chăn nuôi đóng một vai trò quan trọng tiềm ẩn trong những rủi ro đó thông qua việc cung cấp vật chủ có thể đóng vai trò là nguồn hoặc bộ khuếch đại các mầm bệnh mới nổi."

Trong khi những rủi ro như vậy thường được đánh giá về mặt khoa học vi sinh, sinh thái và thú y, nghiên cứu mới nhấn mạnh sự cần thiết phải xem xét các yếu tố xã hội, kinh tế và chính trị.

Giáo sư Hinchliffe cho biết: “Bệnh tật luôn không chỉ là vấn đề lây truyền mầm bệnh, tiếp xúc và lây nhiễm. Phương pháp cơ bản trong thâm canh là chúng ta tách vật nuôi ra khỏi động vật hoang dã và do đó ngăn chặn nguy cơ lây truyền bệnh tật giữa chúng. Nhưng những trang trại này tồn tại trong thế giới thực - vì vậy các tòa nhà và hàng rào có thể bị hư hại, động vật hoang dã như chuột hoặc chim hoang dã có thể xâm nhập và công nhân phải di chuyển khắp nơi. Tóm lại, sẽ luôn có những biến số về xã hội. Một khi các yếu tố xã hội, kinh tế và chính trị được tính đến, nguy cơ đại dịch do thâm canh gây ra là đáng lo ngại”.

Nghiên cứu nhấn mạnh việc mở rộng thâm canh và dẫn đến suy thoái môi trường là những yếu tố có thể làm tăng rủi ro EID. Nghiên cứu chỉ ra việc thâm canh dẫn đến một "cảnh quan hỗn hợp" - với nhiều loại hình và phương thức canh tác khác nhau. Qua đó, tạo ra "thế giới tồi tệ nhất có thể xảy ra về mặt rủi ro EID".

Các tác giả viết: “Kết quả là một môi trường khác xa với môi trường chứa sinh học. Họ cũng lưu ý mối quan hệ chặt chẽ giữa các công ty thực phẩm lớn và chính quyền quốc gia - điều này cho thấy “sự nắm bắt quy định… và khó khăn trong việc tách rời lợi ích”.

Đồng tác giả, Tiến sĩ Kin Wing (Ray) Chan cho biết: “Tăng cường an toàn sinh học, tiêu chuẩn hóa và hiệu quả trong chăn nuôi trang trại không phải là thuốc chữa bách bệnh để đạt được một môi trường không bệnh tật. Thay vào đó, chúng ta cần xem xét lại các tác động văn hóa xã hội của việc tăng cường chăn nuôi trang trại đối với sức khỏe hành tinh, sự bền vững môi trường và các vấn đề phúc lợi động vật."

Nam Sơn