Đổi mới công nghệ phục vụ chuyển đổi số và tăng trưởng xanh

Ngày 23/10/2021, Mạng lưới trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu (Global Vysa) tổ chức hội thảo trực tuyến về “Phát triển giải pháp, sáng kiến đổi mới công nghệ phục vụ chuyển đổi số và tăng trưởng xanh” trong chuỗi sự kiện hướng đến Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ 4 năm 2021, do Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức. Hội thảo là cơ hội giúp các chuyên gia, nhà khoa học trẻ Việt Nam đến từ các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp cùng các ban, ngành trao đổi kinh nghiệm, bài học, xu hướng của ý tưởng, sáng kiến đổi mới công nghệ phục vụ chuyển đổi số và tăng trưởng xanh.

ThS. Lê Thị Khánh Linh dẫn chương trình hội thảo, cô tốt nghiệp Thạc sĩ Quản trị kinh doanh, chuyên ngành Tài chính tại đại học Massachusett, Hoa Kỳ là là một trong những sinh viên xuất sắc được nhận thư khen thưởng của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Vấn đề đổi mới công nghệ phục vụ chuyển đổi số và tăng trưởng xanh đang nhận được sự quan tâm lớn từ các bộ, ban, ngành và đặc biệt là các thành viên của mạng lưới trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu. Chứng kiến ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 trong thời gian vừa qua cho thấy vai trò đặc biệt quan trọng của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đóng vai trò trụ cột đối với sản xuất vacxin và thuốc điều trị bệnh, đồng thời thể hiện vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực khác như đào tạo trực tuyến, quản lý dân cư, thương mại điện tử.

Thời gian qua, nhiều chính sách liên quan chuyển đổi số, tăng trưởng xanh và đổi mới công nghệ đã được Việt Nam ban hành như Quyết định 749/QĐ-TTg về chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng 2030; Quyết định 1658/QĐ-TTg về chiến lược tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2020, tầm nhìn 2050, Quyết định 118/QĐ-TTg về chương trình đổi mới công nghệ quốc gia đến 2030 và Quyết định 04/2021/QĐ-TTg về Điều lệ tổ chức và hoạt động của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia. Các quy định, chính sách này bước đầu tạo cơ sở và nền tảng để hoạt động đổi mới công nghệ được kích hoạt và góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số và tăng trưởng xanh của Việt Nam

TS. Tạ Doãn Thanh chia sẻ trong bài tham luận “Ứng dụng công nghệ gen trong tăng trưởng xanh và kinh tế tuần hoàn: Sản xuất nhựa sinh học sử dụng khuẩn E.coli tái tổ hợp”. Việc tận dụng nguồn rác thải, phụ phẩm công - nông nghiệp cho hoạt động sản xuất là xu hướng nghiên cứu toàn cầu trong các lĩnh vực liên quan đến phát triển bền vững và kinh tế xanh. Đây cũng là hướng nghiên cứu chính hiện tại của ban Công nghệ sinh học tại công ty TNHH Avatack, Đài Loan. Hiện tại, công ty Avatack đang phát triển chủng vi khuẩn E. coli tái tổ hợp chuyên dùng cho việc sản xuất nhựa sinh học PHA và lactic acid (tiền chất của nhựa PLA), sử dụng glycerol thô-phế phẩm từ công nghiệp sản xuất biodiesel. Trọng tâm của bài thuyết trình sẽ xoay quanh việc ứng dụng công nghệ gen trong tăng trưởng xanh và kinh tế tuần hoàn, cụ thể là việc sử dụng vi khuẩn E.coli tái tổ hợp trong sản xuất nhựa sinh học từ glycerol thô.

TS. Bùi Thị Thanh Hương, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Khoa học của trường Đại học Quốc Gia Hà Nội trình bày tham luận về “Giáo dục khởi nghiệp với mô hình mạng xã hội tái tuần hoàn rác thải thông minh”. Theo Tiến sĩ Hương, Rác thải là nguồn tài nguyên song hiện nay tại Việt Nam nó chưa được khai thác hiệu quả mới chỉ sử dụng chủ yếu bằng phương pháp chôn lấp vừa lãng phí tài nguyên những cũng gây nên nhiiều hệ lụy môi trường khó giải quyết. Trên cơ sở giới thiệu các mô hình khởi nghiệp từ rác thải từ các nước tiên tiến trên thế giới, diễn giả phân tích những ưu việt và thuận lợi trong khởi nghiệp từ rác thải. Mô hình mạng xã hội tái tuần hoàn rác thải thông minh được xây dựng trên 3 trụ cột: công nghệ (mobile App) chương trình giáo dục (STEM tái tuần hoàn rác thải) và START UP rác thải được triển khai nhằm thay đổi thói quen phân loại rác thải tại nguồn trong cộng đồng.

Trình bày về tác động và vai trò của công nghệ đối với tăng trưởng xanh, TS. Cao Thế Anh, diễn đàn Đổi mới sáng tạo và kinh tế Đức-Việt (DVIW), đồng thời là sáng lập viên Công ty tư vấn và CQCN HDCons Tech chia sẻ “Công nghệ, giải pháp, mô hình về đổi mới công nghệ hoặc/và kinh tế xanh”. Hệ quả của đô thị hóa nói riêng và phát triển đất nước nói chung là các vấn đề môi trường: ô nhiễm không khí, nước thải, CTRSH (ở đây sẽ gọi tắt là rác sinh hoạt-RSH). Hạ tầng đô thị, ngay cả ở các đô thị lớn nhất và hiện đại nhất đất nước là Hà Nội và tp. Hồ Chí Minh, nhất là trong lĩnh vực thu gom và xử lý RSH đã không theo kịp tốc độ phát thải RSH, điều này đã dẫn tới nhiều cuộc “khủng hoảng CTRSH”. Việc lựa chọn công nghệ xử lý rác thải phù hợp với điều kiện Việt Nam đồng thời phục vụ cho mục tiêu phát triển bền vững theo định hướng phát triển nền kinh tế tuần hoàn mà Đảng và chính phủ đặt ra ngày càng trở nên cấp thiết. Mô hình "Tổ hợp xử lý rác thải gần không thải" do các nhà khoa học Việt Nam phát triển với sự hợp tác và hỗ trợ của các công ty công nghệ môi trường hàng đầu CHLB Đức sẽ là một trong những chìa khoá cho bài toán quản lý và xử lý chất thải đang nhức nhối hiện nay tại Việt Nam.

Tham luận liên quan đến “Ứng dụng công nghệ thực tế ảo hỗ trợ chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục”, Th.S ThS. Lê Thị Lan Anh, Viện trưởng & Chủ tịch Viện Phát triển Giáo dục và Trí tuệ Việt chia sẻ những xu hướng và tác động của chuyển đổi số đối với giáo dục tại Việt Nam. Trải qua hơn 10 năm công tác nghiên cứu và đào tạo trong lĩnh vực giáo dục, phát triển trí tuệ trẻ em, ThS. Lê Thị Lan Anh chia sẻ nhiều kinh nghiệm về trong đào tạo giáo viên, phương pháp giảng dạy, kỹ năng mềm & tư duy nghề giáo trong quá trình chuyển đổi số.

TS. Chử Đức Hoàng, Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia (NATIF) trình bày tham luận "Chính sách hợp tác hỗ trợ doanh nghiệp Đổi mới công nghệ phục vụ Chuyển đổi số và tăng trưởng xanh". Chiến lược Chuyển đổi số quốc gia được cụ thể hóa thông qua bộ chỉ số đánh giá chuyển đổi số của các đơn vị theo Quyết định số 765/QĐ-BNV với bẩy nhóm tiêu chí Chuyển đổi nhận thức và cơ chế chính sách, Hoàn thiện thể chế, Hạ tầng và nền tảng số, Thông tin và Dữ liệu số, Hoạt động của Chuyển đổi số, An toàn, an ninh mạng, Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực. Bên cạnh đó, Chiến lược xanh cũng được Việt Nam xây dựng nhằm góp phần thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nhằm đạt được thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng về xã hội; hướng tới nền kinh tế xanh, trung hòa các-bon và đóng góp vào mục tiêu hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu. Theo chiến lược tăng trưởng xanh, Bộ KH&CN góp vai trò xây dựng danh mục quốc gia tổng hợp các công nghệ sạch, công nghệ tiên tiến, công nghệ cao, phát thải các-bon thấp trong các ngành sản xuất để tạo thuận lợi cho huy động đầu tư; ưu tiên phân bổ các nhiệm vụ khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo cho tăng trưởng xanh, chú trọng các nhiệm vụ có kinh phí đối ứng của doanh nghiệp.

Các khách mời tham dự diễn đàn cũng có nhiều đóng góp, trao đổi thảo luận quan trọng về vai trò, tác động của đổi mới công nghệ, chuyển đổi số và tăng trưởng xanh đối với sự phát biển bền vững của Việt Nam.

ThS. Lê Vũ Tiến, Bí thư Đoàn thanh niên, Bộ Khoa học và Công nghệ đã có những phân tích và đánh giá quan trọng về ảnh hưởng của sở hữu trí tuệ và an ninh, an toàn thông tin trong quá trình chuyển đổi số. TS. Hoàng Nghĩa Đạt, Viện Cơ điện nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch chia sẻ về kinh nghiệm và các cơ hội kết nối mạng lưới trí thức trẻ trong lĩnh vực xử lý rác thải nông nghiệp. TS. Trần Phi Vũ, Trường đai học New South Wales bang Canberra, Phó chủ tịch hội đổi mới sáng tạo Việt-Úc cùng quan điểm với anh Hoàng Ngọc Bảo Huy, Thạc Sỹ trường Đại Học Macquarie bang New South Wales chia sẻ các kinh nghiệm về phát triển mạng lưới trí thức trẻ người Việt Nam tại Úc và đề nghị một số hợp tác tiếp theo về khoa học, công nghệ phục vụ chuyển đổi số và tăng trưởng xanh. Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam tại Úc kêu gọi các nhà nghiên cứu, chuyên gia, doanh nghiệp, tổ chức, quỹ đầu tư trong và ngoài nước cùng nhau tìm ra các giải pháp hữu hiệu mang tính đổi mới sáng tạo, chuẩn bị cho giai đoạn phục hồi sau đại dịch Covid-19 và phát triển kinh tế Việt Nam trong giai đoạn bình thường mới thông qua các chủ đề như Mô hình nông nghiệp tuần hoàn (mô hình kinh tế tuần hoàn, xử lý rác thải nông nghiệp,...); Khoa học sự sống (vi sinh vật, các giống cây thực vật mới,...); Giáo dục nông nghiệp (các mô hình giáo dục nông nghiệp,...) và Nông nghiệp số (AI, IoT, Big Data, Drone nông nghiệp,...). Thạc sĩ Đặng Minh Tuấn, chuyên gia về giáo dục cũng chia sẻ góc nhìn về ảnh hưởng của chuyển đổi số đối với lĩnh vực giáo dục.

Kết thúc sự kiện, các thành viên mạng lưới trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu cùng các khách mời, đại diện các ban ngành, chuyên gia, doanh nghiệp đã có cùng nhận định về ảnh hưởng và vai trò của đổi mới công nghệ phục vụ quá trình chuyển đổi số và tăng trưởng xanh. Các thành viên sẽ tiếp tục trao đổi, kết nối hợp tác về chuyển đổi số, chung tay thúc đẩy chuyển đổi nhận thức của các trí thức trẻ trong phát triển hạ tầng và nền tảng số, chia sẻ thông tin và dữ liệu số và đặc biệt là hợp tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực cho Việt Nam.

Nguyên Đức