Nạn đói vì khoai tây trong lịch sử Ireland

Khoai tây là loài cây nông nghiệp ngắn ngày, trồng lấy củ chứa tinh bột, là một trong bốn loại cây lương thực quan trọng trên Trái đất, sau lúa gạo, ngô và lúa mì.

Được trồng khắp châu Âu

Theo ghi chép, khoai tây được phát hiện sớm nhất ở vùng núi Andes (phía nam Peru và đông bắc Bolivia ngày nay). Thế kỷ 16, thực dân Tây Ban Nha là những người dầu tiên mang khoai tây về châu Âu. Nhưng khi đó loại cây này chỉ được các quý tộc xem như một loại cây cảnh.

Tới giữa thế kỷ 18, do chịu ảnh hưởng của thời kì tiểu băng hà, ở các nước châu Âu, sản lượng các loài cây lương thực như lúa mạch giảm mạnh, dân chúng rơi vào nạn đói. Vào lúc này, người Hà Lan học theo người Indian, bắt đầu thử trồng khoai tây làm cây lương thực.

So với lúa mạch, cây khoai tây thích ứng tốt với các kiểu thời tiết cực đoan, thời gian trồng ngắn, sản lượng cao, rất phù hợp với đất đai ở châu Âu. Từ Hà Lan, cây khoai tây lan rộng ra khắp châu Âu.

Lịch sử hưng và suy của khoai tây ở Ireland

Được nhập về từ thế kỉ 18, cây khoai tây nhanh chóng được dân Ireland nồng nhiệt đón nhận. Đầu thế kỷ, tổng số dân Ireland chỉ khoảng bốn triệu người và ổn định trong thời gian dài. Nhưng từ khi trồng khoai tây, vấn đề lương thực cơ bản được giải quyết. Dân số bắt đầu bùng phát. Chỉ trong vòng một thế kỷ, tới giữa thế kỷ 19, dân số đã tăng lên khoảng tám triệu người.

Dân số tăng, khoai tây càng được trồng với quy mô lớn hơn, dân chúng có tâm lý ỷ lại vào một giống cây, không quan tâm đến các loại cây lương thực khác. Điều này là sự mạo hiểm, đe dọa an ninh lương thực của Ireland.

Mùa hè năm 1845, cây khoai tây bị nhiễm bệnh. Sản lượng năm đó giảm mạnh, nhưng chưa gây ra nạn đói. Sang năm 1846, sản lượng khoai tây giảm tới 90% sản lượng và 10% còn lại không đủ cho nhu cầu của tám triệu dân. Khoai tây không thể được tích trữ với số lượng lớn như lúa mì, Ireland cũng không có các kho lương thực ứng cứu, dẫn tới 1/4 dân số chết đói.

Người Ireland tỉnh ngộ

Qua nạn đói này, người Ireland nhận ra rằng người Anh ngay bên cạnh cũng chẳng giúp được gì nhiều. Từ đây, họ bắt đầu nghiên cứu các giống cây trồng và thuốc bảo vệ thực vật. Việc đa dạng giống cây lương thực kết hợp với sử dụng các biện pháp giảm thiểu dịch bệnh cho cây trồng đã góp phần khiến nạn đói dần dần được đẩy lùi.

Đức Cường