Nhắc đến huyện miền núi Kỳ Sơn (Nghệ An) người ta không thể không nhắc đến mận Tam Hoa. Hơn 30 năm nay, loài cây này đã được người dân đưa về trồng tại địa phương. Do phù hợp với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng, mận Tam Hoa trở thành giống cây có giá trị kinh tế và ngày càng được trồng rộng rãi ở đây.
Từ cuối tháng 4, mận bắt đầu chín và cho thu hoạch. Thời gian thu hoạch chỉ kéo dài đến giữa tháng 6. Nếu thời tiết đẹp, thời gian thu hoạch kéo dài khoảng hơn 1 tháng; còn nếu mưa thì phải rút lại còn khoảng 20 ngày.
Thời tiết miền Trung vốn khắc nghiệt. Mùa mận chín cũng là lúc nắng mưa khó lường nên thu hoạch sớm được chừng nào tốt chừng đó. Mận được mùa, thời gian thu hoạch ngắn đã là một cái khó, lại thêm nữa là làm thế nào để tìm đầu ra ổn định?
Cả quá trình chăm sóc dài đằng đẵng, đến khi có thành quả bà con không mong mỏi gì hơn chỉ mong sản phẩm mình làm ra đến được tới tay người tiêu dùng một cách nhanh nhất và thuận lợi nhất. Để làm được điều này, đến nay vẫn phải phụ thuộc vào các yếu tố, như: khoảng cách địa lý, địa hình, chất lượng sản phẩm và điều quan trọng hơn nữa là quảng bá sản phẩm, tuyên truyền cho người tiêu dùng biết đến mận Tam Hoa Kỳ Sơn nhiều hơn.
Kỳ Sơn là một huyện biên giới cách trung tâm Thành phố Vinh chừng 300km, điều kiện đi lại khó khăn, địa hình đồi núi, giao thông cách trở… nên việc đưa quả mận Tam Hoa Kỳ Sơn đến tay người tiêu dùng gặp muôn vàn khó khăn. Khó khăn không chỉ về vấn đề địa lý mà còn ở quy hoạch vùng trồng chưa hợp lý. Mận được người dân trồng rải rác khắp vùng, và vì một số vấn đề khách quan nên một số hộ dân trồng mận chưa chú tâm vào chăm sóc cây, bởi vậy năng suất còn chưa cao.
Để khắc phục những khó khăn còn tồn tại, huyện Kỳ Sơn đã có những thay đổi cơ bản nhằm phát huy giá trị, hiệu quả kinh tế với mục tiêu liên kết tiêu thụ sản phẩm, tăng giá trị sản phẩm nhằm tạo ra sức cạnh tranh trên thị trường.
Hiện nay, tổng diện tích trồng mận Tam Hoa trên địa bàn huyện Kỳ Sơn là hơn 46,7 hecta; sản lượng thu về năm 2021 là 210,15 tấn, dự kiến sản lượng năm 2022 đạt 224,66 tấn. Lộ trình phát triển diện tích trồng mận giai đoạn 2022-2025 là 40 hecta. Cụ thể, diện tích trồng mận ở các xã trên địa bàn như sau: Mường Lống có tổng diện tích 23 hecta, sản lượng thu về năm 2021 là 103,5 tấn, sản lượng dự kiến năm 2022 là 110,4 tấn, lộ trình dự kiến phát triển diện tích trồng mận giai đoạn 2022-2025 là 10 hecta; Đọoc Mạy diện tích 1,1 hecta, sản lượng mận thu hoạch năm 2021 là 4,95 tấn, sản lượng dự tính năm 2022 là 4,95 tấn; Na Ngoi diện tích 6,7hecta, sản lượng năm 2021 đạt 30,15 tấn, sản lượng dự kiến năm 2022 đạt 33,5 tấn; Nậm Cắn có tổng diện tích trồng mận 11 hecta, sản lượng thu về năm 2021 là 49,5 tấn, sản lượng dự kiến năm 2022 là 55 tấn… Ngoài ra, mận Tam Hoa còn được trồng ở các xã như Tây Sơn, Trà Cạ, Mường Tít, Huồi Tụ, Bắc Lý nhưng với diện tích không lớn.
Xã Mường Lống là địa phương có diện tích trồng mận lớn nhất huyện. Ở đây cây mận được trồng tập trung, người dân xem mận là một loại nông sản mang lại hiệu quả kinh tế cao và là cầu nối để phát triển du lịch cộng đồng. Vào những dịp tết đến xuân về, cánh hoa mận trắng muốt hòa quyện với tiết trời mùa đông, hay vào những ngày tháng 5 mận chín đỏ mọng tạo nên phong cảnh đẹp mắt thu hút rất nhiều khách du lịch đến tham quan. Vào dịp tháng 5 này, bản Mường Lống 1 và Mường Lống 2 có lễ hội hái mận nhằm quảng bá, tiêu thụ Mận Tam Hoa trên địa bàn, cũng là dịp để du khách mọi nơi biết đến mận Tam Hoa Kỳ Sơn nhiều hơn.
Gia đình ông Hờ Chồng Pó là một gia đình trồng mận tiêu biểu ở xã Mường Lống. Hiện tại, gia đình ông sở hữu gần 300 gốc mận với tổng diện tích 2,3 hecta mỗi năm thu hoạch được hàng tấn mận. Qua trao đổi với PV, ông cho biết: “Trồng mận cả chục năm nay nhưng gia đình chưa bao giờ dùng đến thuốc trừ sâu. Cây mận phù hợp với khí hậu nơi đây lắm, một năm chỉ cần dọn cỏ 2-3 lần là không phải lo sâu bệnh. Mãi gần đây, cây bị thoái hóa dần nhưng được huyện tận tình hướng dẫn, hỗ trợ nên gia đình bắt đầu bón phân, cây khỏe lại, phát triển tốt và cho năng suất cao hơn”.
Trong thời gian tới, để phát huy hết giá trị của cây mận nhằm mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn, huyện Kỳ Sơn sẽ tiếp tục có những chính sách hỗ trợ cho bà con trồng mận về đăng ký nhãn mác, tem truy xuất nguồn gốc và hỗ trợ bà con trong quá trình chăm sóc cây mận; xóa bỏ tư tưởng của người dân “lộc trời cho có sao hưởng vậy”, nhằm phát huy những lợi thế có được, để cây mận trở thành loại cây mang lại giá trị kinh tế cao cho người dân” – ông Vi Oanh, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Kỳ Sơn chia sẻ.
Ngọc Linh
