STNN – “Mặc dù Việt Nam đã ban hành nhiều quyết sách quan trọng để duy trì, củng cố và phát triển đội ngũ cô đỡ thôn bản (CĐTB), việc thực thi các chính sách còn có sự khác nhau giữa các địa phương, dẫn tới việc duy trì hoạt động của đội ngũ cô đỡ gặp nhiều khó khăn, nhiều địa phương không bố trí kinh phí hỗ trợ cho CĐTB hoạt động” – phát biểu của GS.TS. Trần Văn Thuấn – Thứ trưởng Bộ Y tế tại Hội nghị nhằm vận động chính sách hỗ trợ đội ngũ cô đỡ thôn, bản, do Bộ Y tế phối hợp với Ủy ban Dân tộc và Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) tổ chức ngày 10/3 vừa qua.
- Chính phủ ban hành Nghị định mới tháo gỡ vướng mắc về quản lý trang thiết bị y tế
- Tiếp tục thực hiện giải pháp bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế
Việc duy trì hoạt động của đội ngũ cô đỡ thôn bản gặp nhiều khó khăn
Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, ông Y Thông, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc và bà Lesley Miller, Phó trưởng đại diện tổ chức UNICEF, đồng chủ trì Hội nghị.
Hội nghị thu hút sự tham dự của hơn 200 đại biểu là đại diện từ Hội đồng dân tộc của Quốc Hội, các Bộ, ban, ngành đoàn thể Trung ương, Ủy ban nhân dân, Hội đồng nhân dân, đại diện ngành Y tế, Hoa hậu các dân tộc Việt Nam 2022 Nông Thúy Hằng, MC Minh Trang và đặc biệt có sự tham gia của 30 đại biểu đại diện cho hơn 3.000 CĐTB trên toàn quốc.
Đề cập đến sự nỗ lực của ngành Y tế Việt Nam, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn khẳng định: Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ về chăm sóc sức khoẻ bà mẹ, trẻ em. Tỷ số tử vong mẹ tại Việt Nam đã giảm mạnh. Tuy nhiên, ông cũng cho biết, chúng ta vẫn đang gặp những thách thức trong việc giảm sự chênh lệch đáng kể về tình trạng sức khỏe, tử vong mẹ, tử vong trẻ em giữa các vùng miền, các nhóm dân tộc. Việc chăm sóc sức khoẻ cho đồng bào dân tộc thiểu số miền núi, vùng sâu, vùng xa gặp rất nhiều khó khăn. Trong hoàn cảnh đó, CĐTB là một giải pháp tạm thời nhưng rất hiệu quả trong giai đoạn hiện nay.
Được hình thành từ những năm 90 của thế kỷ trước, đội ngũ CĐTB là những người sinh sống tại cộng đồng dân tộc thiểu số, sử dụng ngôn ngữ của dân tộc mình để truyền đạt cho người dân thôn bản những thông tin quan trọng về chăm sóc sức khỏe, đồng thời cung cấp dịch vụ làm mẹ an toàn ngay tại thôn bản. Để trở thành CĐTB, mỗi học viên phải trải qua quá trình học tập ít nhất là 6 tháng theo chương trình và nội dung đào tạo của Bộ Y tế. Với kiến thức, kỹ năng được đào tạo và thực hành tại các bệnh viện, CĐTB có thể chăm sóc bà mẹ khi có thai và sinh con, đỡ đẻ an toàn, phát hiện các tai biến ở bà mẹ và trẻ sơ sinh, thực hiện các kỹ năng cứu sống cơ bản và chuyển tuyến kịp thời. Đến nay toàn quốc đã có 3.077 CĐTB được đào tạo.
Theo báo cáo của các địa phương, tính đến 31/01/2023 đã có 1.528 CĐTB được đào tạo nhưng đã ngừng hoạt động do không có kinh phí. Hiện tại, số CĐTB được hưởng phụ cấp đã giảm xuống chỉ còn 911 người, trong đó có 732 người kiêm nhiệm thêm nhiệm vụ của nhân viên y tế thôn bản.
Chính sách dành cho các cô đỡ thôn, bản cần được quan tâm thực thi đầy đủ trong thời gian sớm nhất
Ông Y Thông, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc dẫn số liệu điều tra thống kê thực trạng kinh tế – xã hội 53 dân tộc thiểu số (DTTS) năm 2019 cho thấy, 23,8% phụ nữ DTTS sinh con thứ 3 trở lên, bình quân 01 phụ nữ sinh 2,35 con, cao hơn mức bình quân của cả nước là 2,09 con, cá biệt có 05 DTTS có mức sinh cao nhất là Mảng (4,97 con/phụ nữ), Chứt (3,82 con/phụ nữ), Cơ Lao (3,71 con/phụ nữ), La Hủ (3,68 con/phụ nữ), Mông (3,57 con/phụ nữ).
Còn khoảng 12% phụ nữ mang thai không đến các cơ sở y tế (CSYT) khám thai lần thứ nhất; tỷ lệ này rất cao ở dân tộc La Hủ 54,7%, La Ha 36,5%, Mảng 34,1%. Vẫn còn 13,6% phụ nữ DTTS không sinh con tại CSYT, 3,9% sinh con tại nhà có cán bộ chuyên môn đỡ, 9,5% sinh con tại nhà không có cán bộ chuyên môn đỡ; một số dân tộc như Mảng, Mông, Cống và La Hủ có tỷ lệ sinh con tại nhà không có cán bộ chuyên môn đỡ rất cao, lần lượt là 50,6%, 38,8%, 37% và 36,5%.
Theo Thứ trưởng Y Thông, đáng buồn là tỷ suất chết trẻ em DTTS dưới 01 tuổi 2,2% (cá biệt, dân tộc La Hủ 6,6%, dân tộc Lự 5,9%, dân tộc Si La 5,1%…). Vùng DTTS&MN vẫn còn 16,5% trạm y tế chưa đạt chuẩn quốc gia; gần 1/5 trạm y tế chưa có bác sỹ, số nhân viên nữ hộ sinh chỉ chiếm 15,1%; 16,5% thôn chưa có nhân viên y tế thôn bản.
“Uỷ ban Dân tộc ghi nhận những công lao to lớn của đội ngũ các CĐTB, đã ngày đêm không quản nắng mưa, ‘vác tù và hàng tổng’, đi từng ngõ, gặp từng nhà, tuyên truyền vận động, tư vấn, can thiệp, hỗ trợ, giúp đỡ phụ nữ DTTS trong quá trình mang thai, sinh nở, chăm sóc trẻ em. Công sức của đội ngũ CĐTB đã giúp các thai phụ tiếp cận, sử dụng các dịch vụ y tế, hạn chế tai biến không đáng có, giảm đáng kể tỷ lệ tử vong mẹ, trẻ em”, ông Y Thông nói.
Đề nghị Bộ Y tế phối hợp chặt chẽ với Uỷ ban Dân tộc và các Bộ/ngành Trung ương trong việc kiểm tra, rà soát, nghiên cứu, xây dựng, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các chính sách đối với đội ngũ CĐTB. Đồng thời, Uỷ ban Dân tộc đề nghị cấp uỷ, chính quyền, hệ thống chính trị cơ sở các cấp vùng DTTS và miền núi xác định rõ vai trò, vị trí của CĐTB; quan tâm chỉ đạo, tổ chức triển khai có hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia, nhất là thực hiện đúng, đầy đủ các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với CĐTB.
Phát biểu tại Hội nghị, bà Lesley Miller, Phó trưởng Đại diện tổ chức UNICEF tại Việt Nam cho rằng, sức khỏe và sự sống còn của bà mẹ vẫn là một trong các nội dung được ưu tiên hàng đầu trong các chương trình nghị sự về sức khỏe và sự phát triển của đất nước.
Để có thể duy trì những tiến bộ vượt bậc mà Việt Nam đã đạt được trong những thập kỷ qua, hơn bao giờ hết, chúng ta cần có nhiều nỗ lực hơn nữa để đảm bảo rằng tất cả các bà mẹ, bất kể thuộc dân tộc nào hay đến từ đâu, đều có thai kỳ khỏe mạnh và được cán bộ y tế có kỹ năng chăm sóc khi sinh.
“Các CĐTB ở miền núi và vùng sâu, vùng xa là tài sản quý giá trong hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu. Việc duy trì và mở rộng mạng lưới CĐTB có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc cải thiện kết quả sức khỏe bà mẹ, cứu sống các bà mẹ và trẻ sơ sinh”, bà Lesley Miller nói.
Bà Lesley Miller cũng đề xuất lĩnh vực cần được Bộ Y tế, các Bộ ngành liên quan và chính quyền cấp tỉnh tiếp tục quan tâm và có các hành động sát sao hơn nữa, gồm tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chính sách, chương trình liên quan đối với CĐTB, đặc biệt là ở tuyến tỉnh; Xây dựng và cập nhật các nghị quyết, kế hoạch hành động và hướng dẫn thực hiện cấp quốc gia và cấp tỉnh để hỗ trợ đầy đủ cho việc đào tạo, triển khai, vận hành và duy trì đội ngũ CĐTB, bao gồm việc phân bổ ngân sách đầy đủ trong bối cảnh tăng cường nguồn nhân lực cho hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu ở Việt Nam.
Tại đây, các đại biểu đã cùng ký Banner với thông điệp “Cùng chung tay thực hiện chính sách hỗ trợ cô đỡ thôn bản vì sức khỏe bà mẹ, trẻ em vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi” nhằm bày tỏ mong muốn chính sách dành cho các cô đỡ thôn, bản được quan tâm thực thi đầy đủ trong thời gian sớm nhất.
Ngọc Kha – Nguyễn Nhiên
