Sau một thời gian dài đi vào bế tắc, Solidarity, một trong những chương trình thử nghiệm thuốc điều trị COVID-19 lớn nhất thế giới, đã được tái khởi động lại với tên gọi Solidarity PLUS do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) dẫn đầu. Chương trình sẽ tiến hành thử nghiệm trên ba loại thuốc điều trị mới: imatinib (thuốc ung thư), infliximab (kháng thể điều trị các bệnh tự miễn) và artesunate (thuốc chống sốt rét).
John-Arne Røttingen, giám đốc điều hành chương trình, cho biết các loại thuốc đã được chuyển đến Phần Lan và sẽ được thử nghiệm trên bệnh nhân mắc COVID-19 sớm nhất có thể. Các quốc gia khác có thể sớm tham gia chương trình SolidarityPlus với hơn 40 loại thuốc đang trong quá trình xin phê duyệt theo quy định và đạo đức.
Các loại thuốc điều trị khác đáng chú ý
Bên cạnh thành công của hàng loạt vaccine COVID-19, có hai loại thuốc điều trị được công nhận một cách chính thức có tác dụng làm giảm tỷ lệ tử vong do COVID-19. Vào tháng 6/2020, thử nghiệm của Anh đã phát hiện ra rằng dexamethasone, một loại steroid giá rẻ, đã giảm tới một phần ba số ca tử vong vì COVID-19. Vào tháng 2/2021, tocilizumab, một kháng thể đơn dòng ngăn chặn thụ thể đối với interleukin-6, ghi nhận cũng có khả năng làm giảm tỷ lệ tử vong do COVID-19. Cả hai loại thuốc đều hoạt động bằng cách làm giảm phản ứng miễn dịch quá mức của cơ thể ở những ca bệnh nặng.
Các loại thuốc trên đều không có hiệu quả điều trị ở những ca bệnh đã trở nặng: như kháng thể đơn dòng chỉ mang lại hiệu quả khi được sử dụng trước khi bệnh chuyển biến nặng, dexamethasone chỉ có tác dụng điều trị bằng cách giảm phản ứng miễn dịch của cơ thể trên diện rộng và tocilizumab ức chế mạnh interleukin-6, một cytokine của cơ thể điều hòa miễn dịch chống nhiễm trùng giai đoạn tiền viêm.
Các loại thuốc thử nghiệm trong chương trình Solidarity PLUS
Các loại thuốc điều trị COVID-19 mới đang được phát triển đều hướng tác động đến hệ thống miễn dịch thay vì kháng lại virus.
Imatinib, một loại thuốc uống được sử dụng để điều trị bệnh máu trắng và các loại ung thư khác, cũng có thể bảo vệ biểu mô lót các phế nang, nơi oxy đi từ phổi vào máu. Một thử nghiệm được công bố vào tháng 6 đã báo cáo về việc 400 bệnh nhân COVID-19 ở Hà Lan sử dụng thuốc này trong điều trị ít phải dùng đến máy thở và nguy cơ tử vong thấp hơn. Mặc dù không có ý nghĩa thống kê, nhưng dữ liệu này có thể thúc đẩy các nghiên cứu lớn hơn.
Infliximab là một kháng thể được truyền một lần để ức chế yếu tố hoại tử khối u alpha (tumor necrosis factor alpha), một phân tử tín hiệu quan trọng của hệ thống miễn dịch và Infliximab được sử dụng để điều trị các bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp và bệnh viêm ruột. Các dữ liệu đánh giá trên số lượng bệnh nhân lớn cho thấy thuốc có thể chống lại COVID-19.
Artesunate, một dẫn xuất tiêm của artemisinin và một chất diệt ký sinh trùng sốt rét mạnh, cũng đã cho thấy một số hoạt tính kháng virus trong các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm về SARS-CoV-2. Nhưng Solidarity PLUS đang cân nhắc phản ứng phụ bất lợi của thuốc này vì có vẻ thuốc làm giảm phản ứng viêm và giảm các phân tử tín hiệu thu hút tế bào miễn dịch vào các mô tổn thương của cơ thể. Điều đó có thể làm phổi tổn thương nghiêm trọng hơn khi nhiễm COVID-19.
Chương trình Solidarity giai đoạn đầu từng bị dừng hoạt động
Chương trình Solidarity bắt đầu vào tháng 3/2020, với thử nghiệm tiến hành ở hàng chục quốc gia có dịch diễn biến phức tạp. Tuy nhiên, chương trình Solidarity đã từng bị dừng hoạt động vào cuối năm 2020. Tháng 10/2020, một nghiên cứu trên 11.000 bệnh nhân tại 400 bệnh viện đã cho thấy hiệu quả của bốn liệu pháp điều trị COVID-19 trong chương trình đã bị thổi phồng quá mức gồm: liệu pháp kết hợp thuốc điều trị HIV lopinavir/ritonavir, thuốc sốt rét hydroxychloroquine, interferon-beta và thuốc kháng virus remdesivir của Sciences Gilead.
Việc tái khởi động chương trình khá chậm trễ do các cuộc đàm phán với các nhà sản xuất để đảm bảo thuốc sẽ có đủ với giá cả phải chăng cho toàn thế giới nếu chúng có hiệu quả và do thời gian cần thiết để phê duyệt theo quy định và tiêu chuẩn đạo đức ở các nước tham gia. Røttingen, giám đốc điều hành chương trình, cho rằng: “Chúng ta rõ ràng cần phải có thay đổi mạnh mẽ hơn nữa trong các thủ tục cấp phép cũng như đàm phán vào giai đoạn đầu của dịch để không xảy ra tình trạng khó khăn như bây giờ. Điều đó cũng cho thấy rằng, những quy trình này ở các quốc gia không còn phù hợp với những trường hợp khẩn cấp như hiện nay.”
Nguồn: Viện CNSH
