Nghệ An – vùng đất “địa linh nhân kiệt”
Là quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nghệ An không chỉ là mảnh đất lịch sử mà còn là vùng đất tiêu biểu của khát vọng vươn lên, vượt khó, chinh phục mọi đỉnh cao. Tuy nhiên, sức nặng lịch sử không thể là điểm tựa duy nhất. Trong thế kỷ XXI - thế kỷ của chuyển đổi số, kinh tế xanh và cạnh tranh tri thức, giá trị truyền thống chỉ thực sự tỏa sáng nếu được đặt trong cấu trúc phát triển mới.
Tổng Bí thư đã chỉ ra một loạt lợi thế không thể bỏ lỡ của Nghệ An, đó là: tiềm năng về nguồn lực con người (dân số đông, nhân lực thông minh, chăm chỉ, có ý chí và khát vọng vươn lên, lực lượng lao động trẻ dồi dào); tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên (có diện tích đất lớn, giàu tài nguyên biển, tài nguyên rừng…); tiềm năng về vị trí chiến lược và khả năng kết nối (Nghệ An nằm trong hành lang kinh tế Đông - Tây, trên đường cao tốc Bắc - Nam, cao tốc Hà Nội - Viêng Chăn, liên kết thuận lợi với các khu kinh tế Thanh Hóa, Hà Tĩnh). Song những tiềm năng chiến lược đó không tự nó trở thành sức mạnh, chỉ có tư duy đột phá, hành động quyết liệt và khát vọng đủ lớn mới biến tiềm lực thành hiện thực, đưa Nghệ An thành cực tăng trưởng tầm quốc gia.
“Nghệ An cần mạnh dạn bước ra khỏi quán tính phát triển cũ, hướng tới mô hình tăng trưởng hiện đại, lấy công nghệ và tri thức làm động lực, lấy đổi mới thể chế và quản trị làm đòn bẩy, lấy con người và văn hóa Xứ Nghệ làm nền tảng” – Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo.
Bốn trụ cột chiến lược định hình mô hình tăng trưởng mới
Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và biến động toàn cầu, một nền kinh tế không thể duy trì trạng thái tuyến tính và phụ thuộc vào tài nguyên thô. Tổng Bí thư Tô Lâm đã đặt ra mô hình tăng trưởng mới cho Nghệ An với bốn trụ cột chiến lược - cũng là bốn đòi hỏi cấp thiết mà địa phương phải đáp ứng nếu muốn chuyển mình thực sự, đó là:
1. Kinh tế xanh: Lựa chọn của tương lai
Không chỉ là một xu hướng phát triển, kinh tế xanh là điều kiện sống còn trong bối cảnh biến đổi khí hậu và cạn kiệt tài nguyên. Đối với Nghệ An - nơi có đồng bằng rộng lớn, hệ sinh thái đa dạng và nền nông nghiệp giàu tiềm năng, đây là hướng đi đầy khả thi.
Tuy nhiên, phát triển kinh tế xanh không thể chỉ dừng lại ở khẩu hiệu. Nó đòi hỏi sự đổi mới căn bản trong cách thức sản xuất - từ quy hoạch vùng trồng, kiểm soát đầu vào đầu ra, đến ứng dụng công nghệ sinh học và xây dựng hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn. Đó cũng là cơ hội để Nghệ An bứt phá trong chuỗi giá trị nông sản toàn cầu, nơi yếu tố “xanh” trở thành tiêu chí cạnh tranh.
2. Kinh tế số: Động lực chuyển đổi mô hình
Trong ba năm trở lại đây, Nghệ An đã bắt đầu chuyển đổi số trên một số lĩnh vực, từ nông nghiệp công nghệ cao đến quản lý hành chính. Nhưng như Tổng Bí thư nhận định, cần tiến xa hơn: kinh tế số phải trở thành “hạ tầng mềm” của mọi hoạt động sản xuất - kinh doanh - quản trị.
Chính quyền số, xã hội số, và đặc biệt là doanh nghiệp số sẽ quyết định năng lực cạnh tranh của tỉnh. Không thể có một nền kinh tế mạnh nếu hệ thống dữ liệu phân mảnh, thiếu kết nối; và doanh nghiệp vẫn phụ thuộc vào phương thức kinh doanh truyền thống. Chuyển đổi số không chỉ là ứng dụng công nghệ, mà là tái cấu trúc tư duy quản lý, tư duy thị trường, và thậm chí là tư duy chính sách.
3. Kinh tế biển: Mở không gian phát triển hướng đông
Với hơn 80 km đường bờ biển và hệ thống cảng biển đang được đầu tư, Nghệ An có cơ hội mở rộng “mặt tiền kinh tế” ra phía đông. Tuy nhiên, để kinh tế biển thực sự trở thành trụ cột, tỉnh phải thay đổi cách nhìn và cách làm.
Không thể chỉ dừng ở khai thác ngư nghiệp hay du lịch ven biển, mà cần hướng đến các ngành kinh tế biển có giá trị gia tăng cao: dịch vụ hậu cần cảng biển, logistics, chế biến sâu, công nghiệp đóng tàu, và đặc biệt là chuỗi cung ứng liên kết với khu vực Bắc Trung Bộ và hành lang Đông – Tây. Khai thác biển phải đi đôi với bảo vệ biển. Một chiến lược phát triển không bền vững sẽ chỉ tạo ra lợi nhuận ngắn hạn và có rủi ro dài hạn cho thế hệ sau.
4. Kinh tế tri thức: Động lực nội sinh mạnh mẽ nhất
Tổng Bí thư Tô Lâm đặc biệt nhấn mạnh vai trò của kinh tế tri thức - trụ cột không hữu hình nhưng quyết định đẳng cấp phát triển. Với truyền thống hiếu học, đội ngũ trí thức đông đảo, hệ thống giáo dục khá toàn diện, Nghệ An có nền tảng vững để trở thành trung tâm tri thức vùng Bắc Trung Bộ.
Tuy nhiên, để tri thức trở thành động lực phát triển, cần một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thật sự - nơi các ý tưởng không bị bóp nghẹt bởi thủ tục, nơi doanh nghiệp được khuyến khích đầu tư cho R&D, nơi liên kết “trường - viện - doanh nghiệp - nhà nước” vận hành linh hoạt và hiệu quả.
Xây dựng Đảng bộ kiểu mẫu: Điều kiện tiên quyết
Tất cả các trụ cột chiến lược sẽ chỉ là lý thuyết nếu không có một hệ thống chính trị đủ năng lực thực thi. Tổng Bí thư yêu cầu xây dựng Đảng bộ Nghệ An trong sạch, vững mạnh, có tư duy chiến lược và năng lực điều hành khoa học - không phải như một khẩu hiệu chính trị, mà là yêu cầu tất yếu để chuyển hóa tầm nhìn thành hiện thực.
Một tổ chức Đảng kiểu mẫu không phải là nơi đông cán bộ mà là nơi cán bộ hành động đúng, làm gương và biết đặt lợi ích công lên trên quyền lợi cá nhân. Đó là bài toán mà Nghệ An phải giải quyết, nếu muốn trở thành hình mẫu quốc gia như kỳ vọng Trung ương đã gửi gắm.
Tỉnh thức – Bứt phá – Dẫn dắt
Từ chỉ đạo của Tổng Bí thư, có thể thấy một thông điệp xuyên suốt: Nghệ An không chỉ “phấn đấu trở thành tỉnh khá” như Bác Hồ từng căn dặn, mà xa hơn, phải trở thành mô hình phát triển hiện đại của miền Trung trong kỷ nguyên mới. Để làm được điều đó, tỉnh cần một sự “tỉnh thức chiến lược” - nhìn rõ điểm mạnh, nhận diện điểm yếu, tận dụng cơ hội và kiểm soát thách thức. Đồng thời, cần một hệ sinh thái hành động đồng bộ giữa chính quyền - doanh nghiệp - nhân dân.
Tương lai không dành cho những địa phương đi sau. Trong dòng chảy của hội nhập và chuyển đổi, Nghệ An chỉ có thể khẳng định vai trò tiên phong nếu biết đi trước, nghĩ khác và làm mạnh hơn. “Đây là lúc Nghệ An phải hành động bằng tinh thần của người tiên phong” - Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh.
