Làng Quỳnh Sơn thuộc xã Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn, nằm trong Khu di tích cấp Quốc gia đặc biệt Khởi nghĩa Bắc Sơn và Vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Làng có gần 450 ngôi nhà sàn tuổi đời gần trăm năm với khoảng 1.800 nhân khẩu là dân tộc Tày định cư lâu đời. Vẻ đẹp thiên nhiên tươi sáng hòa cùng không gian văn hóa Tày đậm đặc - những nếp nhà sàn gỗ, tiếng đàn tính, điệu hát then - tạo nền tảng để cộng đồng ở đây làm du lịch một cách bài bản, gắn bó chặt chẽ với đời sống bản địa.
Việc được công nhận Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025 diễn ra trong bối cảnh UN Tourism tiếp nhận hơn 270 hồ sơ từ 65 quốc gia và chỉ trao cho 52 làng theo 9 tiêu chí nghiêm ngặt. Các tiêu chí nhấn mạnh bảo tồn tài nguyên văn hóa – thiên nhiên, bền vững môi trường, phát triển kinh tế địa phương, hạ tầng, quản trị và đóng góp cho các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs). Quỳnh Sơn đáp ứng thuyết phục khi duy trì cả sinh hoạt văn hóa lẫn cảnh quan, đồng thời tổ chức mô hình du lịch vì cộng đồng với sự tham gia chủ động của người dân.
Đến Quỳnh Sơn, du khách có thể nghỉ đêm trong nhà sàn, trải nghiệm sản xuất nông nghiệp, dệt vải, nấu rượu ngô, chế biến ẩm thực địa phương; hòa mình vào lễ hội Lồng Tồng, nghe hát then, múa sạp giữa thung lũng lúa xanh mướt. Những trải nghiệm ấy không chỉ là “sản phẩm du lịch” mà còn là cách cộng đồng truyền tri thức dân gian, tiếp sức cho nếp sống, lễ nghi và nghệ thuật trình diễn truyền thống.
Du lịch ở Quỳnh Sơn được phát triển với tinh thần tôn trọng nhịp sống bản địa, giữ gìn kiến trúc nhà sàn cổ, bảo vệ cảnh quan tự nhiên. Cách làm này giúp tạo sinh kế ngay trên nền văn hóa sẵn có, để mỗi hoạt động đón khách đều trở thành động lực bảo tồn dài hạn - người dân có thêm thu nhập, di sản được gìn giữ bằng chính sinh kế của cộng đồng.
Sự ghi nhận của UN Tourism vừa là phần thưởng cho nỗ lực của Quỳnh Sơn, vừa khẳng định hướng đi du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn là đúng và bền vững. Từ mái nhà sàn, tiếng đàn tính đến thửa ruộng, triền núi, mọi thành tố của làng đều tham gia vào câu chuyện phát triển: hài hòa giữa con người và thiên nhiên, giữa quá khứ và hiện tại, để tương lai của Quỳnh Sơn tiếp tục xanh bền trên nền văn hóa Tày.
Tính đến nay, Việt Nam đã có 05 làng du lịch được UN Tourism công nhận là “Làng du lịch tốt nhất,” gồm: Làng Tân Hóa (Quảng Trị), Làng Thái Hải (Thái Nguyên), Làng rau Trà Quế (Đà Nẵng), Thôn Lô Lô Chải (Tuyên Quang) và Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn (Lạng Sơn).
