Siết chặt quản lý, xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm
Trước tình hình buôn bán, vận chuyển đường cát nhập lậu có xu hướng gia tăng trên thị trường nội địa, đặc biệt trong giai đoạn cao điểm cuối năm, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Cục TTTN) đã đẩy mạnh kiểm tra, kiểm soát các cơ sở kinh doanh mặt hàng này. Theo đó, ngày 25/9/2025, Đoàn kiểm tra Phòng Nghiệp vụ QLTT đã liên tiếp phát hiện hai vụ vi phạm tại cùng địa chỉ trên địa bàn phường Bình Tiên (TP.HCM) với tổng khối lượng tang vật gần 15 tấn đường cát (bao gồm đường tinh luyện Thái Lan và đường không rõ nguồn gốc), trị giá hơn 238 triệu đồng. Sau quá trình xác minh, làm rõ các hành vi vi phạm, đến ngày 03/11/2025, hai đơn vị đã nộp tổng số tiền phạt trên 182 triệu đồng vào ngân sách nhà nước theo quy định.
Không chỉ tại các đô thị lớn, "cơn sóng ngầm" buôn lậu cũng đang diễn biến phức tạp tại khu vực miền Trung. Cụ thể, ngày 31/10/2025, tại tỉnh Quảng Trị, Đội Quản lý thị trường số 6 đã phát hiện xe tải mang biển kiểm soát 49C-19430 vận chuyển 5 tấn đường cát Thái Lan nhập lậu. Lái xe không xuất trình được hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc hợp pháp cho lô hàng trị giá khoảng 90 triệu đồng này.
Cơ quan chức năng tỉnh Quảng Trị đang hoàn tất hồ sơ, đề xuất mức phạt 70 triệu đồng và tịch thu toàn bộ tang vật. Đáng chú ý, trước đó đơn vị này cũng đã ngăn chặn thành công vụ vận chuyển 3 tấn đường lậu khác. Những động thái quyết liệt cho thấy sự chỉ đạo gắt gao của cơ quan quản lý nhằm "hạ nhiệt" thị trường trước thềm Tết Nguyên đán.
Bảo vệ sản xuất trong nước, ổn định cung cầu
Đáng nói, không chỉ gây tác động tiêu cực tới sức khỏe người dân, các hành vi buôn lậu đường cát và các hành vi vi phạm trong hoạt động thương mại nói chung còn gây tổn thất nặng nề đến doanh thu của doanh nghiệp, thất thu ngân sách nhà nước, hình thành môi trường kinh doanh không lành mạnh, cạnh tranh không sòng phẳng ảnh hưởng tới môi trường kinh doanh, môi trường đầu tư trong nước.
Thực trạng nhức nhối này đang tạo ra một "cơn bão" càn quét qua các vùng nguyên liệu mía, đẩy hàng vạn hộ nông dân vào cảnh điêu đứng. Cây mía từ lâu đã là nguồn sinh kế chủ đạo, là "cây xóa đói giảm nghèo" tại nhiều địa phương. Tuy nhiên, khi đường nhập lậu giá rẻ - do trốn thuế và không phải chịu các chi phí kiểm định nghiêm ngặt - tuồn sâu vào nội địa, giá đường trong nước khó lòng cạnh tranh. Hệ quả là các nhà máy đường không thể thu mua mía nguyên liệu với giá cao, dẫn đến thu nhập của người nông dân sụt giảm nghiêm trọng. Nhiều bà con buộc phải ngậm ngùi phá bỏ ruộng mía để chuyển đổi sang cây trồng khác, làm vỡ quy hoạch vùng nguyên liệu quốc gia.
Song hành với nỗi đau của người nông dân là sự "nghẹt thở" của các doanh nghiệp mía đường chân chính. Trong khi các doanh nghiệp nội địa phải gánh vác hàng loạt chi phí từ đầu tư công nghệ, xử lý môi trường, đóng thuế đầy đủ và tuân thủ các quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm, thì đường lậu lại ung dung chiếm lĩnh thị trường nhờ lợi thế giá rẻ bất hợp pháp. Sự cạnh tranh thiếu công bằng này khiến lượng đường tồn kho tăng cao, dòng tiền bị tắc nghẽn, nhiều nhà máy điêu đứng. Nền sản xuất mía đường trong nước bị bào mòn bởi vấn nạn này.
Bảo vệ người tiêu dùng trước hiểm họa khôn lường cho sức khỏe
Nguy hiểm hơn cả là những hệ lụy trực tiếp đánh vào sức khỏe người tiêu dùng – những người vô tình trở thành nạn nhân khi sử dụng đường giá rẻ không rõ nguồn gốc. Đường lậu thường được vận chuyển qua các đường mòn, lối mở, được cất giấu trong những điều kiện tồi tàn, ẩm thấp, thậm chí là giấu chung với các loại hàng hóa độc hại khác để qua mặt cơ quan chức năng.
Quy trình vận chuyển và sang chiết thủ công hoàn toàn không đảm bảo vệ sinh, tạo điều kiện cho vi khuẩn, nấm mốc xâm nhập. Đáng sợ hơn, để hô biến những lô đường kém chất lượng, bị ẩm mốc thành đường trắng tinh, gian thương không ngần ngại sử dụng các loại hóa chất tẩy trắng công nghiệp nằm ngoài danh mục cho phép. Việc tiêu thụ loại đường này về lâu dài sẽ tích tụ độc tố trong cơ thể, gây ra các bệnh lý nghiêm trọng về tiêu hóa, gan thận và tiềm ẩn nguy cơ ung thư.
Để giải quyết tận gốc bài toán này, bên cạnh sự vào cuộc quyết liệt của lực lượng Quản lý thị trường trong các đợt cao điểm, rất cần sự chung tay từ phía cộng đồng. Người tiêu dùng cần nâng cao cảnh giác, kiên quyết nói "không" với các sản phẩm đường trôi nổi, giá rẻ bất thường để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình. Đồng thời, ủng hộ đường chính ngạch cũng là hành động thiết thực để "tiếp sức" cho nông dân và doanh nghiệp, góp phần vực dậy ngành mía đường trong nước hướng tới sự phát triển bền vững.
