Ngôi chùa thiêng bên giếng cổ
Chùa Âu Lạc, còn được biết đến với tên gọi Âu Lạc Cổ Tự hay chùa Da, tọa lạc tại xóm Hòa Tiến, xã Hưng Lộc, TP Vinh (Nghệ An), trước đây thuộc làng Lộc Đa. Chùa được xây dựng vào thời vua Thành Thái và nổi tiếng linh thiêng. Do nằm cạnh một cây da cổ thụ và bên một giếng cổ, nên người dân thường gọi nôm là chùa Da.
Các cụ cao niên trong làng kể lại rằng, trước đây, vùng này có rất nhiều rắn hổ. Mỗi khi nghe tiếng chuông chùa, lũ rắn lại ngóc đầu lên, quay về hướng chùa như để bái tạ. Thời kỳ chùa chưa được tôn tạo, nơi đây chỉ là một vùng rậm rạp, cây cối um tùm; nếu ai lỡ vào lấy củi hay chặt cây thì hôm sau phải mang trả lại. Trong vùng còn có đền Trìa, một ngôi đền nổi tiếng linh thiêng, cầu gì cũng ứng. Dân gian có câu: “Thánh đền Trìa, Bụt chùa Da” để nói về sự linh thiêng của hai nơi này.
Chùa Âu Lạc còn là nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Trong những năm 1930 – 1931, chùa là địa điểm hội họp bí mật của Chi bộ Lộc Đa. Tại đây, nhân dân các làng Lộc Đa, Đức Thịnh, Dũng Thượng đã tổ chức biểu tình chống thực dân Pháp, đòi tự do và dân chủ. Đặc biệt, trong phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh, các đảng viên Chi bộ Lộc Đa như Hoàng Văn Bá và Dương Xuân Kiên đã mang chiếc trống đại trong chùa đi đánh, cổ vũ cho cuộc biểu tình ngày 1/5/1930 ở Bến Thủy. Sau này, chiếc trống trở thành hiện vật lịch sử và hiện đang được lưu trữ tại Bảo tàng Xô viết Nghệ Tĩnh.
Trải qua bao thăng trầm và biến cố của lịch sử, chùa Âu Lạc đã bị xuống cấp và hư hỏng, có lúc chỉ còn lại dấu tích. Đến năm 2017, UBND tỉnh Nghệ An ban hành Quyết định số 4927/QĐ-UBND ngày 19/10/2017 cho phép khôi phục và tôn tạo chùa Âu Lạc (chùa Da). Kể từ đó, dưới sự dẫn dắt và tu học của Đại đức trụ trì Thích Đồng Tuệ, chùa đã đi vào hoạt động ổn định, trở thành nơi thu hút nhiều du khách thập phương và nhân dân trong vùng đến vãn cảnh, chiêm bái.
Tri ân những người cầm bút, viết nên trang sử vàng của Báo chí Cách mạng Việt Nam
Không chỉ được biết đến với giá trị văn hóa và lịch sử, chùa Âu Lạc còn là nơi duy nhất có ban thờ thờ phụng 512 liệt sĩ, là các phóng viên và nhà báo hy sinh trong khi tác nghiệp tại chiến trường cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Ý tưởng này được nhà báo Văn Hiền, nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Nghệ An, đề xuất và nhận được sự ủng hộ từ Đại đức Thích Đồng Tuệ, trụ trì chùa Âu Lạc, để phối hợp tổ chức thực hiện.
Nhà báo Văn Hiền là phóng viên chiến trường từ năm 1969 đến 1972 tại Quảng Trị và Lào. Là người từng làm báo trong thời kỳ chiến tranh ác liệt, ông đã chứng kiến nhiều đồng đội, đồng nghiệp hy sinh và có tâm nguyện tìm hiểu, tập hợp thông tin về những người đã ngã xuống. Vì vậy, ông đã dành gần 20 năm để tìm kiếm và chắp nối các thông tin về nhà báo liệt sĩ từ năm 1947 đến cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc, thực hiện nghĩa vụ quốc tế cao cả. Đến năm 2019, ông hoàn thiện danh sách 512 nhà báo liệt sĩ.
Theo thống kê, các anh hùng liệt sĩ nhà báo thuộc các cơ quan thông tấn và báo chí như Thông tấn xã Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Báo Quân đội nhân dân, Báo Nhân Dân, Báo Lao động, Đài Giải phóng, cùng các cơ quan báo chí địa phương, đã hy sinh khi tác nghiệp và tuyên truyền tại các chiến trường trong các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và thực hiện nhiệm vụ quốc tế.
Trong số đó, liệt sĩ chống Pháp đầu tiên là nhà báo Trần Kim Xuyến, hy sinh ngày 3/3/1947. Ông sinh năm 1921, quê Hương Sơn, Hà Tĩnh, từng giữ chức vụ Phó Giám đốc Nha Thông tin Việt Nam (nay là Thông tấn xã Việt Nam). Liệt sĩ cuối cùng trong kháng chiến chống Mỹ là nhà báo Nguyễn Đức Hoằng, sinh ngày 8/4/1942, quê Tân Yên, Hà Bắc, phân xã trưởng Lộc Ninh, hy sinh ngày 6/8/1974. Nhà báo hy sinh tháng 2/1978 trong đội quân tình nguyện giúp nhân dân Campuchia tiêu diệt họa diệt chủng Pôn Pốt là Vũ Hiến, quê Thủy Nguyên, Hải Phòng, phóng viên Báo Quân chủng Hải quân. Nhà báo hy sinh tháng 2/1979, bảo vệ biên giới phía Bắc là phóng viên Bùi Nguyên Khiết, Báo Hoàng Liên Sơn…
“Trước tâm nguyện tha thiết của nhà báo Văn Hiền, chùa đã sắp xếp ngay một không gian để lập ban thờ. Đây là việc làm thể hiện đạo lý ‘uống nước nhớ nguồn’ của dân tộc, phù hợp với tinh thần tri ân và báo ân của nhà Phật,” Đại đức Thích Đồng Tuệ cho biết.
Nơi thờ các liệt sĩ trưng bày nhiều kỷ vật thiêng liêng của các phóng viên, nhà báo như bút, máy ảnh, mũ… Trong đó có một chiếc bút Kim Tinh của một phóng viên hy sinh năm 1963 để lại; một chiếc máy ảnh của một nhà báo trước lúc hy sinh gửi lại đồng đội cất giữ.
Theo ông Lê Quốc Minh, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam: “Để có được những hình ảnh, thước phim trong mưa bom bão đạn, các phóng viên, nhà báo phải đánh đổi bằng tính mạng của mình. Họ không những cầm máy tác nghiệp mà còn cầm súng để chiến đấu với kẻ thù. Những đóng góp to lớn của các liệt sĩ nhà báo là tấm gương sáng, là sự nhắc nhở đối với mỗi nhà báo hôm nay phải nỗ lực hơn nữa, quyết tâm vượt qua khó khăn, không ngừng sáng tạo, đổi mới, chuyên nghiệp và bứt phá, đóng góp tích cực cho sự nghiệp báo chí cách mạng Việt Nam.”
| Chùa Âu Lạc hôm nay không chỉ là nơi thờ tự mà còn là đài tưởng niệm linh thiêng, gợi nhớ về những người làm báo giữa chiến trường lửa đạn, những người cầm bút đã viết nên trang sử vàng của Báo chí Cách mạng Việt Nam. Chùa cũng là nơi để các thế hệ những người làm báo hôm nay và mai sau tìm về, thắp nén hương tưởng niệm và tiếp nối ngọn lửa nghề báo. |
