Việt Nam được biết đến với mức độ đa dạng sinh học đặc biệt cao, nhất là sự phong phú của các loài chim. Nhưng mặc dù có hơn 900 loài chim sinh sống tại đây, cho đến nay Việt Nam vẫn chưa đánh giá tình trạng bảo tồn của các loài này để bảo vệ chúng tốt hơn trước nguy cơ tuyệt chủng, theo TS. Lê Mạnh Hùng, Viện Sinh học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Hà Nội) - đồng tác giả của nghiên cứu.
Do đó, trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học Việt Nam và quốc tế đã cung cấp một danh mục toàn diện về các loài chim được ghi nhận ở nước ta, bao gồm tình trạng bị đe dọa, các khu vực có mức phong phú loài cao (điểm nóng đa dạng chim) và độ bao phủ của các khu vực này trong hệ thống khu bảo tồn quốc gia.
Theo nghiên cứu, trong số 803 loài chim bản địa, với 10 loài chỉ phân bố ở Việt Nam, hiện có 43 loài được đưa vào nhóm bị đe dọa trong Sách Đỏ IUCN và 87 loài khác được liệt kê trong Phụ lục của Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES).
GS.TS. Nguyễn Quảng Trường - Phó viện trưởng Viện Sinh học và Tổng biên tập phiên bản mới của Sách Đỏ Việt Nam - cho biết, trong Sách Đỏ Việt Nam phiên bản năm 2007 có 61 loài, còn phiên bản cập nhật năm 2024 ghi nhận 112 loài. Ngoài ra, còn có 138 loài được ghi nhận theo Nghị định số 84/2021/NĐ-CP của Chính phủ Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2019/NĐ-CP về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp.
PGS.TS Dennis Rödder từ Viện Phân tích Biến đổi Đa dạng sinh học Leibniz (LIB), Đức, cho biết mức độ phong phú cao nhất về loài chim được phát hiện ở miền bắc và miền trung. Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra, đồng bằng sông Cửu Long là khu vực quan trọng đối với các loài không sinh sản tại đó mà chỉ di cư đến và sinh sống trong một thời gian nhất định, song diện tích khu vực được bảo vệ lại tương đối thấp.
Cơ sở dữ liệu vườn thú (ZIMS) - hệ thống quản lý thông tin động vật lớn nhất thế giới, do tổ chức Species360 vận hành, cho thấy có 308 loài ở trong các vườn thú, bao gồm 20 loài bị đe dọa và hai loài là loài đặc hữu và bị đe dọa. Một trong số đó là gà lôi lam mào trắng (Vietnam pheasant), sẽ được thả để tái tạo quần thể tự nhiên. Loài này được liệt kê là Cực kỳ nguy cấp trong Sách Đỏ IUCN, không được nhìn thấy trong tự nhiên ở Việt Nam kể từ năm 2000 và là một trong những loài chủ lực của chiến dịch và mạng lưới bảo tồn VIETNAMAZING hiện tại.
Bên cạnh ghi nhận tình trạng của các loài chim, nghiên cứu cũng xem xét việc áp dụngCách tiếp cận Một Kế hoạch cho Bảo tồn (One Plan Approach to Conservation)của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).Đây là cách tiếp cận kết hợp quản lý quần thể trong tự nhiên và quần thể nuôi giữ trong cơ sở bảo tồn, vườn thú, trung tâm cứu hộ trong một kế hoạch thống nhất.
Theo PGS.TS Lê Đức Minh từ Viện Tài nguyên và Môi trường (CRES), Đại học Quốc gia Hà Nội, bản đánh giá về các loài chim này nhấn mạnh nhu cầu bảo tồn ở Việt Nam, nêu bật các khu vực cần cải thiện mức độ bảo vệ, và điều chỉnh luật pháp cho phù hợp với các ưu tiên bảo tồn toàn cầu.
Kết quả nghiên cứu được trình bày trong bài báo “Assessment of the threat status of bird species from Vietnam - Implementation of the One Plan Approach to conservation” trên tạp chí Nature Conservation.
Nguồn: https://natureconservation.pensoft.net/article/162832/
https://blog.pensoft.net/2025/10/31/assessing-the-threat-status-of-vietnams-bird-species/
