"Venice phương Bắc" của Hà Lan
Làng Giethoorn nằm trong khu Steenwijkerland, tỉnh Overijssel (Hà Lan), vốn là một đầm lầy than bùn. Ngoài hệ thống kênh dài khoảng 7 km, Giethoorn còn nhiều hồ và ao nông, được hình thành từ hoạt động khai thác than bùn trước đây của cư dân. Làng Giethoorn không có đường sá, người dân chủ yếu di chuyển bằng thuyền. Với cảnh quan thơ mộng, nơi đây được mệnh danh là "Venice của phương Bắc".
Làng Giethoorn cũng từng phải đối mặt với tình trạng di cư và suy thoái kinh tế, nhưng ngày nay, nơi đây đã trở thành một điểm đến du lịch toàn cầu. Năm 2018, Giethoorn được UNESCO vinh danh là "Ngôi làng đẹp nhất thế giới". Đến năm 2023, doanh thu từ du lịch đạt 120 triệu euro, thu nhập bình quân đầu người hàng năm của người dân địa phương lên tới 58.000 euro, vượt xa mức trung bình của các vùng nông thôn ở Hà Lan.
Từ vùng khai thác than đến điểm du lịch nổi tiếng
Vào những năm 1950, khi nguồn tài nguyên than dần cạn kiệt, Giethoorn rơi vào tình trạng trì trệ kinh tế, nhiều người dân di cư khỏi làng, ngôi làng đứng trước nguy cơ bị bỏ hoang. Trước tình thế khó khăn này, chính quyền địa phương và người dân đã xem xét lại giá trị của đất đai và nhận ra rằng hệ sinh thái đất ngập nước cùng cảnh quan đặc trưng chính là nguồn tài nguyên độc đáo và mang lại hy vọng cho tương lai. Dân làng tự tổ chức lại, ngừng mọi hoạt động phát triển gây hại và tập trung vào việc phục hồi sinh thái. Nhờ các biện pháp như nạo vét bùn, trồng cây thủy sinh và bảo vệ môi trường sống của chim, ngôi làng đã dần phục hồi, tạo nền tảng sinh thái vững chắc cho sự phát triển trong tương lai.
Vào những năm 1980, ngành du lịch Hà Lan bắt đầu phát triển mạnh mẽ, làng Giethoorn đã nắm bắt cơ hội này để chính thức bước vào con đường phát triển du lịch. Dưới sự chỉ đạo của chính quyền, người dân trong làng thành lập một hợp tác xã du lịch nhằm thống nhất việc lập kế hoạch và tổ chức hoạt động. Ngôi làng triển khai các tour du lịch bằng thuyền và trải nghiệm chèo thuyền, du khách được đắm mình trong cuộc sống làng quê. Đồng thời, người dân nơi đây cũng cải tạo những túp lều tranh từ thế kỷ 18, biến chúng thành nhà trọ, nhà hàng và cửa hàng thủ công mỹ nghệ, tạo nên thương hiệu "cuộc sống làng quê nguyên bản".
Để mở rộng ảnh hưởng, Giethoorn tích cực thực hiện các hoạt động quảng bá quốc tế. Năm 1992, tạp chí National Geographic đã đưa tin về Giethoorn trên trang bìa, thu hút sự chú ý của toàn thế giới. Năm 2006, Daisy - một bộ phim tình cảm ly kỳ do Andrew Lau đạo diễn - đã được quay tại đây, giúp mở rộng thêm thị trường du lịch châu Á.
Bước vào thế kỷ 21, làng Giethoorn phải đối mặt với áp lực về môi trường và nhiều vấn đề khác do lượng khách tăng đột biến. Để duy trì sự phát triển bền vững, địa phương đã thực hiện một chiến lược tổng thể: một mặt, kiểm soát tổng lượng khách du lịch và thúc đẩy du lịch xanh như dùng tàu du lịch điện. Mặt khác, người dân tập trung khai thác các nguồn tài nguyên văn hóa và nông nghiệp, phát triển các dự án trải nghiệm như làm pho mát và đóng tàu truyền thống, nhằm phát triển "du lịch + văn hóa + nông nghiệp".
Giethoorn cũng tích cực hưởng ứng “Chiến lược phục hồi nông thôn 2021-2027” của EU và thúc đẩy đa dạng hóa ngành nghề. Người nông dân tham gia vào canh tác hữu cơ, chế biến sản phẩm nông nghiệp tại chỗ và bán chúng thông qua các kênh du lịch. Các nghệ sĩ cũng chuyển đến làng để thành lập xưởng vẽ, mở phòng triển lãm. Hiện nay, trải nghiệm văn hóa và bán sản phẩm nông nghiệp chiếm 35% tổng thu nhập du lịch. Giethoorn đã hoàn thành sự chuyển đổi sâu sắc từ "ngắm cảnh" sang "tận hưởng cuộc sống".
Tạo ra một “ngôi làng quyến rũ” trên mặt nước
Khu du lịch sinh thái là điểm nhấn ở Giethoorn - nơi vẫn giữ nguyên vẻ đẹp tự nhiên của vùng đất ngập nước. Du khách có thể đi thuyền trên những dòng nước quanh co mềm mại, bên những khóm lau sậy đung đưa theo gió, cỏ hoa tươi thắm khoe sắc và những chú diệc, vịt trời thong thả bơi lội,… tất cả tạo cảm giác như đang lạc vào một thế giới cổ tích. Khu vực tham quan còn có các “trạm quan sát sinh thái” và “lối vào khoa học”, giúp du khách hiểu rõ hơn về hệ sinh thái đất ngập nước. Điều này không chỉ nâng cao nhận thức về môi trường mà còn kết hợp trải nghiệm "tham quan + giáo dục" một cách hiệu quả.
Khu trải nghiệm văn hóa tập trung vào việc trưng bày về lịch sử và các di sản văn hóa của Giethoorn, với những căn nhà từ thế kỷ 18 được bảo tồn tốt. Du khách có thể vào thăm các ngôi nhà cổ kính và tìm hiểu về lối sống truyền thống. Tại bảo tàng, họ có thể xem những bức ảnh cũ và hiện vật liên quan đến nghề khai thác than cũng như cuộc sống ở làng quê. Ngoài ra, du khách còn có cơ hội tham gia làm pho mát và chạm khắc giày gỗ - những trải nghiệm văn hóa nông thôn đích thực của Hà Lan.
Những căn nhà trọ được cải tạo từ những túp lều lau sậy vẫn giữ được phong cách nông thôn nhưng được trang bị các tiện nghi hiện đại. Công viên trong khu nghỉ dưỡng có các quán cà phê, trung tâm SPA và trạm cho thuê xe đạp. Du khách có thể thưởng thức trà chiều trong không gian yên tĩnh, đạp xe dọc theo những con đường ven hồ, tránh xa sự ồn ào náo nhiệt và trải nghiệm cuộc sống chậm rãi đầy chất thơ.
Mô hình phát triển: “Sinh thái + Văn hóa + Du lịch”
Làng Giethoorn làm du lịch sinh thái thành công, đầu tiên bởi đã lấy việc bảo vệ hệ sinh thái làm cốt lõi. Môi trường đất ngập nước từng bị hủy hoại đã được chuyển đổi thành nguồn tài nguyên du lịch quý giá, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững. Thứ hai, khai thác sâu sắc lịch sử và văn hóa địa phương, kết hợp kiến trúc truyền thống và nghề thủ công dân gian vào các sản phẩm du lịch, nhằm nâng cao giá trị văn hóa và chiều sâu trải nghiệm cho du khách. Cuối cùng, thông qua việc cải thiện các cơ sở hạ tầng và đổi mới chiến lược tiếp thị, một thương hiệu có tầm ảnh hưởng quốc tế đã được xây dựng thành công, mang lại lợi ích chung cho cả ba yếu tố: sinh thái, văn hóa và kinh tế.
Trong mô hình này, chính quyền, doanh nghiệp và dân làng cùng hợp tác. Chính phủ chịu trách nhiệm quy hoạch tổng thể, xây dựng cơ sở hạ tầng và hỗ trợ chính sách. Doanh nghiệp, như hợp tác xã du lịch, đảm nhận việc vận hành dự án và quảng bá thương hiệu. Dân làng chia sẻ thành quả phát triển bằng cách cung cấp dịch vụ lưu trú tại nhà, tham gia trải nghiệm văn hóa và bán các sản phẩm nông nghiệp. Cơ chế hợp tác “nhiều bên cùng xây dựng và chia sẻ lợi ích” này thực sự bảo đảm tính bền vững và động lực nội sinh cho con đường phục hồi nông thôn.
