Lễ hội Tịch điền là lễ hội dân gian có từ lâu đời, diễn ra từ ngày mùng 5 đến ngày mùng 7 tháng Giêng âm lịch hàng năm. Đây là lễ hội xuống đồng lớn nhất khu vực đồng bằng Bắc Bộ. Lễ hội Tịch điền năm 2022 còn là dịp kỷ niệm 1.035 năm ngày vua Lê Đại Hành về cày tịch điền trên cánh đồng dưới chân núi Đọi Sơn (nay là xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên, Hà Nam).
Lễ Tịch điền là lễ nhà vua đích thân cày ruộng nhằm khuyến khích dân chúng chăm lo việc cày cấy, phát triển nông nghiệp. Tương truyền, Lễ hội Tịch điền có nguồn gốc xa xưa. Vua Lê Đại Hành vốn là người coi trọng nông nghiệp và sống gần gũi với muôn dân. Vào mùa xuân năm Đinh Hợi (987), nhà vua đã cùng bá quan trực tiếp cày ruộng ở xã Đọi Sơn để khuyến khích nhân dân mở mang nông trang, ổn định cuộc sống. Lễ Tịch điền thể hiện sự coi trọng của người đứng đầu đất nước với nông nghiệp và người nông dân.
Lễ hội Tịch điền của Hà Nam đã trở thành nét đẹp trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng; đã được Nhà nước công nhận là “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia", một lễ hội giàu tính nhân văn, ý nghĩa khuyến nông sâu sắc, thể hiện lòng biết ơn các bậc tiền nhân trong việc khai hoang, mở mang ruộng đồng, đề cao quan niệm lấy nông nghiệp làm căn bản, coi nông nghiệp là nền tảng ổn định đất nước, ổn định xã hội.
Không gian văn hóa của Lễ hội Tịch điền năm nay bao gồm các nghi lễ tâm linh như: lễ cáo yết, lễ rước nước lên đàn tế, lễ sái tịnh, lễ cầu an... Ngày 7 tháng Giêng (chính hội) khai mạc Lễ Tịch điền cùng với công bố và trao bằng cho các xã đạt tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu tỉnh Hà Nam năm 2021. Các hoạt động ở phần hội được rút gọn với hội thi vẽ, trang trí trâu với những gam màu sắc sặc sỡ, hình ảnh độc đáo, ấn tượng trên mình trâu; triển lãm của Hội Sinh vật cảnh thị xã; trưng bày các gian hàng giới thiệu sản phẩm nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp tiêu biểu…
Tại buổi lễ, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cùng lãnh đạo các cấp chính quyền địa phương và các đại biểu tham dự đã thực hiện nghi lễ dâng hương tiên tổ khai sáng ra lễ hội Tịch điền. Chủ tịch nước bày tỏ tin tưởng ý nghĩa khuyến nông sâu sắc của lễ hội Tịch điền mang đến cho tất cả mọi người một khí thế mới, một không khí lao động hăng say, một tinh thần hiện đại hóa ngành nông nghiệp để góp phần đưa Nghị quyết 26 của Trung ương Đảng về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đi vào cuộc sống, xây dựng quê hương Việt Nam yêu dấu ngày càng giàu đẹp.
Sau nghi lễ bái yết Thần Nông, cầu một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu là màn trống khai hội do đội trống nữ làng Đọi Tam biểu diễn kết hợp với múa rồng. Buổi lễ đã tái hiện cảnh vua Lê Đại Hành xuống ruộng cày do bô lão trong làng thực hiện, theo sau là các thôn nữ đi gieo hạt giống.
Trong trang phục nhà nông, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã cùng các đại biểu và người dân địa phương thực hiện nghi thức tịch điền, cày những luống đất đầu tiên, khởi đầu cho mùa vụ mới bội thu.
Hoàng Giáp
