STNN - Các nhà nghiên cứu dự đoán rằng biến đổi khí hậu sẽ thúc đẩy sự phân bổ lại đáng kể rong biển màu nâu và cỏ biển trên quy mô toàn cầu. Những thay đổi được dự báo là đáng báo động do vai trò cơ bản của rong biển và cỏ biển trong hệ sinh thái ven biển và cung cấp bằng chứng về tác động lan tỏa của biến đổi khí hậu đối với sinh vật biển.
Trong một nghiên cứu hợp tác giữa Đại học Helsinki và Trung tâm nghiên cứu chung của EU (EU Joint Research Centre), lần đầu tiên các nhà nghiên cứu đã mô hình hóa sự phân bố của rong biển nâu và cỏ biển trong tương lai ở quy mô toàn cầu. Các nhà khoa học dự đoán đến năm 2100, biến đổi khí hậu sẽ thúc đẩy sự phân bổ lại đáng kể của cả hai nhóm trên toàn cầu: Tính đa dạng địa phương của chúng sẽ giảm trung bình 3-4% và sự phân bố hiện tại sẽ giảm 5-6%. Đáng chú ý hơn, môi trường sống ưa thích của cả rong biển nâu và cỏ biển sẽ giảm đáng kể trên toàn cầu (78-96%) và sẽ dịch chuyển giữa các vùng biển, với tiềm năng mở rộng sang các vùng Bắc Cực và Nam Cực.
"Chúng tôi nhận thấy điều đáng báo động là các khu vực ven biển trên toàn thế giới sẽ trở nên ít thân thiện hơn đối với các loài thực vật lớn để hình thành môi trường sống của chúng vì điều này có thể có tác động nghiêm trọng và lan rộng đến hoạt động của hệ sinh thái ven biển ở quy mô toàn cầu. Điều thú vị là, trong khi sự suy giảm phần trăm về đa dạng trên toàn cầu lại cho thấy xu hướng tương tự đối với thảm cỏ biển và tảo nâu, mô hình khu vực có sự khác biệt đáng kể giữa hai nhóm." Federica Manca, tác giả chính của nghiên cứu từ Đại học Helsinki cho biết.
Tại sao chúng ta nên quan tâm đến rong biển và thảm cỏ biển?
Rong biển và cỏ biển màu nâu cung cấp các dịch vụ sinh thái và kinh tế xã hội (ecological and socio-economic services) quan trọng ở các khu vực ven biển trên toàn thế giới: chúng hỗ trợ đa dạng sinh học và nghề cá ven biển, bảo vệ bờ biển, tham gia tái chế chất dinh dưỡng đại dương, góp phần cô lập carbon và giảm thiểu biến đổi khí hậu.
Vì biến đổi khí hậu đang đe dọa nghiêm trọng đến môi trường sống của thực vật vĩ mô và các dịch vụ mà chúng cung cấp, chúng ta cần phải hiểu rõ cả rong biển nâu và cỏ biển sẽ ứng phó như thế nào với điều kiện khí hậu thay đổi trong những thập kỷ tới.
Trong khi các nghiên cứu trước đây đã mô hình hóa sự phân bố trong tương lai của các đại thực bào hình thành môi trường sống này chỉ tập trung vào quy mô khu vực hoặc địa phương và trên một số lượng loài hạn chế. Ngược lại, nghiên cứu này là nghiên cứu đầu tiên cung cấp cái nhìn toàn diện về tác động của biến đổi khí hậu đối với hơn 200 loài rong biển nâu và cỏ biển ở quy mô toàn cầu.
Kết quả cho thấy sự phân bố lại của các loài thực vật biển hình thành môi trường sống này sẽ không đồng nhất về mặt địa lý và làm nổi bật các khu vực nơi sự mất đa dạng của loài thực vật vĩ mô và môi trường sống sẽ nghiêm trọng nhất, chẳng hạn như bờ biển Thái Bình Dương của Nam Mỹ đối với rong biển màu nâu hay bờ biển Châu Úc đối với thảm cỏ biển. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu đã xác định các loài macrophyte sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn bởi biến đổi khí hậu, như rong biển Đại Tây Dương Laminaria Digitata. Những phát hiện này có thể giúp xác định các khu vực và loài mục tiêu cần bảo tồn, có khả năng làm giảm tác động của biến đổi khí hậu.
"Đáng ngạc nhiên và trái ngược với mong đợi của chúng tôi, các mô hình của chúng tôi không dự đoán sự mất mát nghiêm trọng của sự đa dạng của rong biển nâu hoặc cỏ biển ở vùng nhiệt đới mà ở các vĩ độ trung bình và cao, chẳng hạn như dọc theo bờ biển Đại Tây Dương của Châu Âu và ở Biển Baltic. Điều này cho thấy điều kiện khí hậu cuối thế kỷ ở những khu vực này có thể vượt quá giới hạn chịu đựng của các loài thực vật đại thực bào thường trú. Biển Baltic đi đầu về tốc độ biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến hệ sinh thái."
"Kết hợp với di sản của nhiều sự xáo trộn khác (chẳng hạn như hiện tượng phú dưỡng) và sự đa dạng loài thấp chỉ với một số loài rong biển và cỏ biển màu nâu, Biển Baltic đặc biệt dễ bị tổn thương trước những thay đổi được dự đoán này." Alf Norkko, Giáo sư tại Trạm Động vật học Tvärminne, Đại học Helsinki cho biết.
Sự biến mất của các loài thực vật vĩ mô hình thành môi trường sống này có thể gây ra tác động lan tỏa lên các loài khác, làm tổn hại đến tính toàn vẹn của toàn bộ hệ sinh thái và làm suy yếu các dịch vụ sinh thái và kinh tế xã hội quan trọng đối với xã hội loài người. Vì vậy, việc dự báo những thay đổi trong sự phân bố của các loài hình thành môi trường sống là rất quan trọng để nâng cao nhận thức về tác động của biến đổi khí hậu và thúc đẩy các nỗ lực bảo tồn phù hợp. Tiến sĩ Mar Cabeza từ tổ chức Global Change và Nhóm bảo tồn tại Đại học Helsinki cho biết thêm.
"Phát hiện của chúng tôi xác nhận một lần nữa rằng biến đổi khí hậu có thể có tác động sâu sắc đến hệ sinh thái, thúc đẩy những thay đổi nhanh chóng và thường xuyên nhất là có hại đối với sự đa dạng và khả năng phục hồi của các cộng đồng tự nhiên. Trên thực tế, các loài thực vật vĩ mô hình thành môi trường sống hỗ trợ đa dạng sinh học thông qua sự đa dạng đặc biệt. Do đó, sự mất mát và phân bố lại theo dự kiến của chúng có thể dẫn đến những tác động không lường trước được, rất có thể dẫn đến sự tuyệt chủng cục bộ của nhiều loài liên quan.", Giovanni Strona từ Trung tâm nghiên cứu chung của EU cho biết.
Hải Thanh
