Các nhà nghiên cứu tại Đại học York đã sử dụng một tập dữ liệu toàn cầu để giúp hiểu được sự đa dạng của các quần thể thực vật có niên đại từ khoảng 12.000 năm trước, thời kỳ đầu của kỷ nguyên được gọi là Holocene.
Trong khoảng thời gian này cho đến khi bắt đầu Cách mạng Công nghiệp, tốc độ thay đổi của các loại thực vật khác nhau trong một quần thể tăng khi con người sử dụng đất nhiều hơn ở tất cả các châu lục, điều này cho thấy con người là động lực quan trọng thúc đẩy sự thay đổi thảm thực vật.
Tuy nhiên, phân tích dữ liệu từ hồ sơ của nhóm nghiên cứu cho thấy bản chất của những thay đổi này khác nhau tùy theo khu vực địa lý. Các quần thể thực vật ngày càng đa dạng hơn ở hầu hết bán cầu bắc, có liên quan đến hoạt động của con người trong suốt thời kỳ này, nhưng ở Châu Phi, Nam Mỹ và một số vùng của Bắc Mỹ, việc con người sử dụng đất nhiều hơn đã khiến sự đa dạng thực vật giảm xuống, trong khi những địa điểm có lượng người sử dụng đất hạn chế hơn lại chứng kiến sự gia tăng về sự đa dạng.
Jonathan Gordon, nhà nghiên cứu sau tiến sĩ tại Trung tâm Đa dạng sinh học Anthropocene Leverhulme của Đại học York, người đứng đầu nghiên cứu cùng với các chuyên gia từ Khoa Khảo cổ học và Khoa Toán học, cho biết: “Khi chúng ta đọc các tiêu đề về mối đe dọa tuyệt chủng đối với động vật hoặc thực vật, hoạt động của con người thường được coi là một trong những lý do chính gây ra sự suy giảm này. Mặc dù đúng là phần lớn các cuộc tuyệt chủng diễn ra kể từ năm 1500 là do con người gây ra, nhưng trong thời gian dài hơn, tác động của con người đối với đa dạng sinh học cục bộ và khu vực là tích cực ở nhiều khu vực”.
Nghiên cứu cho thấy các hoạt động canh tác và lâm nghiệp tương tác với các cộng đồng thực vật cụ thể theo khu vực đã dẫn đến sự gia tăng tính đa dạng ở nhiều khu vực từng có rừng ở bán cầu bắc, nơi việc khai hoang một phần cây cối để nhường chỗ cho động vật, cây trồng và nhà ở đã làm tăng tính đa dạng của môi trường sống và tạo không gian cho các loài thực vật ưa sáng.
Jonathan cho biết: “Tuy nhiên, chúng ta thấy một bức tranh hơi khác ở đồng cỏ và thảo nguyên mở, so với các khu vực có rừng, và điều này có thể là do con người khó đa dạng hóa đời sống thực vật hơn bằng cách trồng cây, so với việc chặt cây ở các vùng có rừng. Ở những khu vực này, đa dạng sinh học chỉ được hưởng lợi với các hình thức sử dụng ít cường độ hơn của con người”.
Nghiên cứu kêu gọi một cách tiếp cận đa dạng hơn để tăng cường đa dạng sinh học trên toàn cầu, với bằng chứng từ hàng nghìn năm tương tác của con người với các hệ sinh thái của Trái đất được tính đến trong chính sách môi trường mới và tương lai.
Giáo sư Chris Thomas, từ Trung tâm Đa dạng sinh học Anthropocene Leverhulme, cho biết: “Giả định chung khi giải quyết các vấn đề về đa dạng sinh học là cần phải loại bỏ ảnh hưởng của con người để môi trường phát triển như thiên nhiên mong muốn. Ở nhiều nơi, đa dạng sinh học phát triển mạnh là nhờ hàng nghìn năm hoạt động của con người, và ở những nơi khác, đa dạng sinh học có thể bị ảnh hưởng, vì vậy, điều quan trọng là phải biết những khác biệt để xây dựng các chính sách bảo tồn phù hợp”.
Jonathan nói thêm: “Ví dụ, trong bối cảnh châu Âu, công trình này cho thấy các phương pháp canh tác truyền thống, cường độ thấp được thực hành trong nhiều thiên niên kỷ đã dẫn đến mức độ đa dạng sinh học cao hơn. Khuyến khích các phương pháp truyền thống và tái tạo tự nhiên ở những địa điểm mà chúng hiện đã bị bỏ hoang có thể là một phần của các chiến lược bảo tồn trong tương lai nhằm đưa con người vào hệ sinh thái thay vì loại bỏ hoàn toàn, khỏi các hệ sinh thái đa dạng”.
