STNN – Địa long thuộc họ Cự dẫn Megascolecidae, tên khoa học Pheretima asiatica Michaelsen. Ở Việt Nam, địa long được dùng như một vị thuốc trong Đông y. Đồng thời, địa long đóng vai trò quan trọng trong nông nghiệp bằng cách cải thiện cấu trúc đất, phân giải chất hữu cơ, tăng cường hoạt động vi sinh vật và tạo môi trường sống cho các hệ sinh thái đất.
- Chìa khóa chống lão hóa “giấu” trong lá cây
- Đức: Phát triển nông nghiệp hữu cơ, hướng đến nền nông nghiệp carbon thấp
Tại sao lại gọi là Địa Long?
Đó là vào những năm đầu của nhà Tống, năm 960, Triệu Khuông Dận phát động cuộc nổi dậy Trần Kiều, trở về Biện Kinh, đổi tên nước thành Tống và đặt Khai Phong làm kinh đô. Sau khi lên ngôi, ông đã chấm dứt sự hỗn loạn của Ngũ đại Thập quốc (907-979), một thời kỳ trong lịch sử Trung Quốc, bắt đầu từ khi triều Đường diệt vong, kéo dài đến khi triều Tống thống nhất Trung Quốc bản thổ. Thời kỳ này phân thành Ngũ đại (907-960) cùng Thập quốc (907-979) và thống nhất Trung Hoa.
Khuông Dận suốt ngày miệt mài công việc quốc sự. Bỗng một hôm, ông phát hiện bắp chân của mình bị sưng tấy, đi tiểu cũng ít. Cha của ông qua đời vì sưng chân không tiểu được, nên từ nhỏ ông đã biết về chứng phù nề đáng sợ này.
Các ngự y của Thái y viện nhanh chóng bắt mạch và kê đơn, nhưng bệnh tình của Hoàng đế thuyên giảm không đáng kể. Khuông Dận buồn bực xua tay cho ngự y rời đi.
Đang là tháng Mười hai âm lịch của mùa đông giá lạnh, ông ra ngoài ngắm cảnh tuyết ở sông Biện, lại vô tình bị cảm. Trời mưa suốt đêm, bệnh phế quản tái phát. Thái y lại đến khám bệnh và chữa trị, nhưng tình trạng của ông vẫn như cũ. Khuông Dận vô cùng tức giận, ra lệnh giam thái y ở chùa Đại Lý để điều tra và chờ xử tử. Triều đình dán cáo thị tìm nhân tài chữa bệnh cho Hoàng đế.
Không bao lâu sau, có một thầy lang dạo xuất hiện, xé cáo thị và quả quyết với các ngự lâm quân rằng: “Tôi có thể chữa khỏi bệnh cho Hoàng đế!”. Nhìn thấy người này dung mạo bình thường, quần áo giản dị, thị vệ nghi hoặc nói: “Nếu không chữa được bệnh của Hoàng thượng, ông có thể bị mất đầu”. Thầy lang nói: “Đừng lo!”.
Sau khi bắt mạch cho Hoàng đế, vị lang y lấy ra vài con giun đất từ lọ thuốc mang theo bên mình, cho mật ong vào rồi hòa tan thành nước, một nửa được bôi ngoài da và một nửa cho uống. Sau khi dùng thuốc, Thái tổ đột nhiên cảm thấy sảng khoái, hơi thở ổn định, mụn rộp trên cơ thể giảm bớt. Sau vài ngày, đã thấy nước tiểu thông suốt và vết sưng tấy ở chân biến mất. Hoàng đế không biết lang y dùng thuốc gì để chữa bệnh cho mình, nên hỏi đó là những dược liệu quý giá nào. Lang y nghĩ, Hoàng đế là bậc chân long thiên tử, ngài sẽ không vui nếu nói rằng vị thuốc đó là giun đất.
“Giun đất sống dưới lòng đất” – một ý nghĩ chợt lóe lên trong đầu vị lang y! Ông trả lời: “Là địa long (rồng đất) đã chữa lành long thể của chân long thiên tử.” Thái tổ cười vui vẻ, hỏi muốn phần thưởng gì. Lang y trả lời: Thần có hai thỉnh cầu: Đầu tiên, hãy thả các ngự y ra. Thứ hai, xin Hoàng đế tập hợp công sức của cả nước để biên soạn một bộ sách y học. Thái tổ ngay lập tức đồng ý thả các ngự y đang bị giam cầm.
Tuy nhiên, do thời gian thành lập nhà Tống ngắn ngủi và ngân khố hạn chế, nên mãi đến những năm đầu Nguyên Phong (năm 1078 – 1085 thời Bắc Tống của Tống Thần Tông) “Thái y cục phương” mới được biên soạn thành sách. Mãi đến năm Thiệu Hưng thứ 21 đời Nam Tống (1151), Hứa Hồng mới sửa lại và chính thức đặt tên là “Thái bình huệ dân hòa tễ cục phương“. Đây là cuốn sách y khoa tiêu chuẩn đầu tiên trên thế giới ghi lại tổng cộng 788 phương thuốc hiệu quả mà dân gian thường dùng và được lưu truyền rộng rãi, có ảnh hưởng lớn trong chữa bệnh.
Máy xới đất siêu hạng, “nhà giả kim” bậc thầy về dinh dưỡng cho đất
Trong việc làm thoáng khí cho đất, giun đất đóng vai trò hết sức quan trọng. Bằng cách di chuyển và tạo lỗ thông hơi trong đất, chúng giúp cải thiện khả năng thoát nước và khí của đất. Điều này làm tăng sự thâm nhập của nước, không khí và chất dinh dưỡng vào đất, cung cấp môi trường thuận lợi cho sự phát triển của cây trồng.
Với khả năng ăn các vật chất hữu cơ và thải ra phân có chứa nhiều chất dinh dưỡng, qua quá trình ăn và tiêu hóa thức ăn, giun đất tạo ra các lỗ nhỏ trong đất và tăng cường sự lưu thông của nước và không khí, giúp cải thiện cấu trúc đất, làm cho đất mềm mịn hơn, dễ cày xới và tăng khả năng thoát nước.
Giun đất giúp phân giải các chất hữu cơ trong đất thành các hợp chất dễ hấp thụ và sử dụng được cho cây trồng. Chúng tiêu hóa và phân hủy các chất hữu cơ thành dạng dinh dưỡng mà cây trồng dễ hấp thụ. Qua quá trình này, giun đất cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển và sinh trưởng của cây trồng. Giun đất tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của quần thể vi sinh vật trong đất. Chúng sinh sống trong môi trường đất ẩm ướt và giàu chất hữu cơ, cung cấp môi trường sống lý tưởng cho vi khuẩn, nấm và các sinh vật khác. Nhờ vào hoạt động của giun đất, các vi sinh vật có lợi như vi khuẩn phân huỷ và nấm mục thể có thể phân giải chất hữu cơ thành dạng dinh dưỡng hữu ích cho cây trồng.
Giun đất còn cung cấp một môi trường sống cho nhiều loài sinh vật khác nhau trong đất như côn trùng, vi khuẩn, nấm… Chúng tạo ra một hệ sinh thái đa dạng và cân bằng trong đất, góp phần vào sự phát triển và duy trì sự sinh sản của các sinh vật khác. Khi có sự hiện diện của giun trong đất, thay vì mất một khoảng thời gian dài từ một đến hai năm để phân hủy lá cây rụng, giun đất với đôi “kéo” tự nhiên của mình, cắt nhỏ từng mảnh lá mục nát. Chỉ trong vòng ba tháng, cảnh tượng tàn úa của lá cây biến mất, thay vào đó là sự biến đổi đầy sức sống, khiến cả nền rừng, vườn hoặc bãi cỏ trở nên sống động và rực rỡ.
Tổ chức sinh thái đất với sự hiện diện và hoạt động của giun đất cũng trở nên sôi động hơn. Tương tác giữa giun đất và các loài sinh vật khác tạo ra một mạng lưới sinh học đa dạng và cân bằng trong môi trường đất. Việc duy trì và bảo vệ quần thể giun đất là một yếu tố quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và sản xuất bền vững trong nông nghiệp và các hệ sinh thái đất khác.
Diệu Huyền
