Sự kiện này trở thành một ví dụ sống động cho tinh thần của Nghị quyết 68 – một văn bản pháp lý tưởng như khô khan nhưng lại mang trong đó một tư tưởng nhân văn sâu sắc: Khuyến khích doanh nhân khắc phục hậu quả và tái hòa nhập xã hội, thay vì đóng sập lại mọi cánh cửa sau những sai lầm trong kinh doanh.
Không tiếp tay cho sai phạm nhưng mở đường cho phục hồi
Trong một thời gian dài, tâm lý “sợ sai - sợ trách nhiệm - sợ rủi ro pháp lý” đã vô hình trung làm tê liệt nhiều doanh nghiệp sau các vụ việc kinh tế. Khi một doanh nhân vướng vòng lao lý, không chỉ họ, mà cả hệ thống họ từng dày công xây dựng, bao gồm: tài sản, con người, thậm chí cả tri thức cũng "sụp đổ" theo. Họ không chỉ mất tự do, mà mất luôn cả cơ hội được sửa sai.
Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị được ban hành vào tháng 5/2025, đã khởi động một luồng tư duy khác: Đặt trọng tâm vào việc khắc phục hậu quả và xử lý dân sự, hành chính trước khi hình sự hóa các sai phạm trong quan hệ kinh tế.
Tư tưởng này không đồng nghĩa với việc làm nhẹ sai phạm. Ngược lại, nó đòi hỏi người sai phải chịu trách nhiệm cao nhất về hậu quả mình gây ra. Tuy nhiên, nếu họ thật sự hành động để khắc phục thiệt hại, thể hiện thiện chí và cam kết cải tạo thì hệ thống pháp luật không nên triệt tiêu luôn quyền được làm lại.
Một doanh nhân, một chính sách và một tư tưởng lớn
Ông Đỗ Anh Dũng – người từng bị kết án trong vụ án liên quan đến phát hành trái phiếu, đã thi hành phần lớn bản án, đồng thời cùng gia đình khắc phục toàn bộ thiệt hại hơn 8.600 tỷ đồng. Đó là một con số không hề nhỏ và cũng không đơn thuần là “bồi thường”. Đó là biểu hiện của một lựa chọn: Không trốn chạy, không phủi tay, không im lặng rút lui khỏi xã hội.
Việc ông Đỗ Anh Dũng được đặc xá vào dịp 30/4/2025 không chỉ là một động thái chính sách mang tính nhân đạo, mà còn là một sự xác tín về nguyên tắc: Ai sai thì phải chịu trách nhiệm, nhưng nếu chịu trách nhiệm một cách trọn vẹn thì xứng đáng có cơ hội sửa sai.
Việc ông Dũng trở lại, xuất hiện công khai và bàn chuyện đầu tư tại Lâm Đồng không nên nhìn qua lăng kính cá nhân hóa hay cổ súy cho sự trở lại của một “tên tuổi cũ”. Mà nên được đọc như một minh chứng: Khi chính sách đặt niềm tin vào khả năng sửa sai, người có trách nhiệm sẽ không phụ lòng tin đó.
Không chỉ ông Đỗ Anh Dũng – Chủ tịch Tập đoàn Tân Hoàng Minh, trường hợp ông Trịnh Văn Quyết – nguyên Chủ tịch Tập đoàn FLC cũng đang là một minh chứng sống động khác. Sau khi vướng vòng lao lý vì hành vi thao túng thị trường chứng khoán, ông Quyết đã chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng, khắc phục hậu quả. Xuyên suốt phiên tòa xét xử, ông Quyết không phủ nhận tội hay trình bày về hành vi mà luôn nói “đau đáu tìm cách khắc phục hậu quả”. Và doanh nhân Trịnh Văn Quyết đã nộp khắc phục nhiều hơn 2.500 tỷ đồng, hoàn thành toàn bộ nghĩa vụ dân sự trong vụ án.
Hai trường hợp - hai con người từng ở đỉnh cao, từng vấp ngã nhưng đều đã chứng minh nếu có tinh thần trách nhiệm và hành động cụ thể để sửa sai, thì cánh cửa tái hòa nhập không hoàn toàn khép lại.
Điều đáng nói là, không ai trong họ phủ nhận sai lầm của mình. Nhưng họ cũng không để sai lầm là dấu chấm hết, mà chọn cách đối diện, bù đắp và mạnh mẽ bước tiếp.
Nghị quyết 68 không chỉ dành cho người nổi tiếng
Không phải ai cũng có khả năng khắc phục hậu quả ở quy mô hàng nghìn tỷ đồng như ông Dũng. Nhưng tinh thần của Nghị quyết 68 không dành riêng cho người có tiềm lực tài chính lớn hay tiếng tăm trong giới kinh doanh.
Nghị quyết ấy dành cho bất kỳ ai: một chủ nhà máy nhỏ ở Long An, một người khởi nghiệp công nghệ ở Hà Nội, hay một chủ trang trại ở Tây Nguyên… nếu lỡ vấp ngã, nhưng thực tâm muốn sửa sai, có hành động cụ thể để bù đắp thiệt hại và mong muốn quay trở lại đóng góp cho cộng đồng.
Việc pháp luật trao lại cơ hội không phải là phần thưởng, mà là sự công nhận rằng trong nền kinh tế thị trường, sự phục hồi, chứ không chỉ trừng phạt mới là động lực để xã hội vận hành, phát triển bền vững.
“Quyền được làm lại” – một phần của môi trường đầu tư lành mạnh
Một hệ thống pháp luật công bằng không chỉ được đánh giá bằng mức độ nghiêm minh trong xử lý vi phạm, mà còn bằng khả năng tạo ra hành lang pháp lý để người có lỗi có thể chuộc lại lỗi lầm bằng hành động có trách nhiệm.
Trong môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp, nhiều quyết định kinh tế tiềm ẩn rủi ro pháp lý, nhất là khi các quy định pháp luật chưa theo kịp thực tiễn. Doanh nhân cần biết rằng: Nếu lỡ phạm sai lầm, họ vẫn có thể được luật pháp công nhận nỗ lực sửa sai của mình. Đó là cách để giữ lại tinh thần doanh nhân, giữ lại giá trị vật chất và phi vật chất của doanh nghiệp, thay vì để chúng tan biến trong sợ hãi và im lặng.
Thay lời kết
Sự trở lại của ông Đỗ Anh Dũng không phải một câu chuyện cổ tích, hay sự cầu thị của ông Trịnh Văn Quyết không phải "biểu tượng" để "tô hồng" sai phạm. Đó là một thực tế gợi suy nghĩ: Nếu người sai có đủ dũng khí để sửa và nếu chính sách có đủ bao dung để mở đường, thì hậu quả có thể được hóa giải và giá trị có thể được tái sinh.
Nghị quyết 68, vì thế, không đơn thuần là một biện pháp xử lý hậu quả trong các vụ án kinh tế. Nó là một lời xác tín mang tính chiến lược: Xã hội không phát triển bằng việc triệt tiêu mà bằng cách trao cơ hội được bắt đầu lại, được tiếp tục.
Trong hành trình dài của nền kinh tế thị trường, có đôi khi, điều đáng giá nhất không nằm ở tốc độ phát triển, mà ở khả năng giữ lại con người, giữ lại động lực, giữ lại lòng tin, cả từ phía Nhà nước lẫn từ chính những người đã từng vấp ngã. Và có lẽ, chính ở nơi mong manh nhất giữa sai lầm và trách nhiệm, giữa pháp lý và bao dung, chúng ta mới nhìn rõ một giá trị ít được gọi tên: Quyền được sửa sai – cũng là một quyền làm người, làm doanh nhân trong một xã hội đang không ngừng phát triển.
