Trong một thời gian dài, các nhà khoa học đã tranh cãi về thành phần cây trong các khu rừng ở phía Đông Bắc Mỹ trong lịch sử đã chịu ảnh hưởng của khí hậu hay tập tục đốt rừng nhiều hơn?
Trăn trở với câu hỏi này, một nhóm các nhà khoa học từ Đại học SUNY Geneseo, Đại học Penn State và Sở Lâm nghiệp USDA đã tiến hành nghiên cứu về các khu rừng ở miền Nam New England. Kết quả, được đăng trên tạp chí Land, đã ủng hộ một giả thuyết về tập tục đốt rừng, cho rằng thảm thực vật chịu lửa như cây sồi, hồ đào và thông, v.v., phong phú hơn đáng kể gần các khu định cư của người bản địa trong 5.000 năm qua.
“Người Mỹ bản địa thực sự đã sử dụng lửa trên diện rộng và nhiều biện pháp tác động tới môi trường khác như khai khẩn đất để xây dựng làng mạc, nông nghiệp và đường mòn, đồng thời trực tiếp và gián tiếp thúc đẩy các loại cây thích nghi với lửa” – đồng tác giả, giáo sư danh dự về sinh thái và sinh lý rừng Marc Abrams cho biết. “Những loại cây này rất quan trọng đối với chế độ ăn của người Mỹ bản địa bởi vì chúng cho hạt và quả sồi. Những loại quả, hạt này cũng là nguồn thức ăn cho các loài động vật có vú lớn, nhỏ và chim chóc. Và rồi người Mỹ bản địa săn bắt những con vật này làm thực phẩm”.
Nhóm tác giả sử dụng nhiều phương pháp phân tích khác nhau, so sánh vị trí các khu định cư của người Mỹ bản địa và khí hậu trong 5.000 năm qua với số lượng cây tương đối mà họ ước tính từ hồ sơ phấn hoa và khảo sát đất đai. Họ nghiên cứu bằng chứng về các vụ cháy ngày xưa (dữ liệu than cổ) và phát hiện những khu rừng gần làng của người Mỹ bản địa ở miền Nam New England có khoảng 86% - 91% loài cây chịu lửa so với 66% - 82% bên ngoài vùng lưu vực của ngôi làng.
Những loài cây chịu lửa (có các đặc tính thích nghi với lửa như lớp vỏ dày, cách nhiệt, rễ sâu và lá rụng dễ cháy) không xuất hiện nhiều ở nơi cách xa khu dân cư. Các mô hình tương quan, dự đoán sự phân bố tiềm năng của một loài thực vật dựa trên mối quan hệ mà các nhà nghiên cứu quan sát được giữa sự hiện diện của chúng và các điều kiện môi trường, cho thấy khoảng cách tới nơi sinh sống của người Mỹ bản địa là một yếu tố dự báo quan trọng về số lượng cây chịu lửa trong thế kỷ 17 và 18.
Hoạt động khai thác và định cư của người châu Âu đã khiến số lượng người Mỹ bản địa giảm mạnh, cùng với nó là ngăn chặn hỏa hoạn thông qua việc cho đất nghỉ và tập tục đốt rừng. Khi không còn những đợt cháy thường xuyên, rừng thay đổi theo thời gian với mật độ thảm thực vật tăng lên và thế chỗ cho những cây chịu lửa là loài nhạy cảm với lửa, ưa bóng râm như cây phong, cây dẻ gai, bạch dương và cây độc cần.
Về cuộc tranh luận khí hậu hay tập tục đốt rừng là yếu tố chủ yếu quyết định thành phần rừng, giáo sư Abrams cho rằng những phát hiện của nghiên cứu “chỉ ra phân tích phấn hoa và than thiếu tính đặc hiệu và độ chính xác để phát hiện hoạt động đốt thực vật tầng dưới ở cường độ thấp tới trung bình mà người Mỹ bản địa đã thực hiện, điều này khiến các nhà khoa học tin rằng các vụ cháy không xảy ra”.
Theo nghiên cứu, gần 100% các khu rừng gần khu làng của người Mỹ bản địa đã cháy nhiều lần trong 5.000 – 7.000 năm trước khi người châu Âu đến định cư. Khi tập tục đốt rừng không còn nữa, diễn thế sinh thái bắt đầu xảy ra, các khu rừng mở, rừng thưa tán cây và vùng xavan cỏ bị chuyển đổi thành rừng có tán kín, và các loài cây ưa ẩm như cây phong, cây dẻ gai, cây bạch dương và cây độc cần dần chiếm ưu thế. Kết quả này góp phần làm sáng tỏ tập tục đốt rừng của người bản địa có vai trò quan trọng trong định hình hệ sinh thái.
