Đồng Tháp, tỉnh nằm trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long, từ lâu đã khắc sâu hình ảnh những ruộng sen bạt ngàn vào tâm hồn người dân và du khách. Tại đây, sen không chỉ là một loại cây trồng mà còn là biểu tượng văn hóa, xuất hiện khắp nơi, từ những cánh đồng xanh mướt đến các khu phố và trong từng ngôi nhà của người dân.
Lễ hội sen Đồng Tháp lần thứ nhất diễn ra từ ngày 19 đến 21 tháng 5 năm 2022, thu hút sự tham gia của đông đảo người dân và du khách, góp phần tôn vinh giá trị văn hóa và kinh tế của sen.
Các sản phẩm từ sen Đồng Tháp rất phong phú, bao gồm: hạt sen tươi (sen lụa), hoa sen tươi, củ sen tươi và lá sen tươi, mang lại lợi ích kinh tế cao và góp phần nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp địa phương.
Hạt sen tươi Đồng Tháp có đầu núm màu nâu đậm, kích thước lớn với đường kính từ 1,13 đến 1,28 cm và chiều dài từ 1,55 đến 1,73 cm. Hoa sen tươi có đường kính lớn, dao động từ 22,9 đến 24,0 cm.
Hạt sen tươi và củ sen tươi Đồng Tháp được người dân chế biến thành nhiều món ăn ngon. Về chất lượng, hạt sen tươi có hàm lượng nước (độ ẩm) từ 53,4 đến 62,6%, hàm lượng tinh bột từ 17,4 đến 18,2%, hàm lượng đường tổng từ 5,95 đến 6,98%, hàm lượng chất xơ từ 0,88 đến 1,26%, hàm lượng canxi hòa tan từ 317 đến 460 mg/kg, và hàm lượng kali từ 1,40 đến 1,92%.
Củ sen tươi Đồng Tháp có hàm lượng tinh bột từ 9,54 đến 9,92%, hàm lượng chất xơ từ 0,48 đến 0,82%, hàm lượng đường tổng từ 7,20 đến 7,54%, và hàm lượng canxi hòa tan từ 193 đến 284 mg/kg. Lá sen tươi Đồng Tháp nổi bật với hàm lượng chất xơ cao, dao động từ 2,31 đến 5,27%.
Sen Đồng Tháp có được danh tiếng đặc biệt nhờ vào điều kiện địa lý tự nhiên và phương pháp canh tác của người dân địa phương.
Tại tỉnh Đồng Tháp, cây sen sinh trưởng và phát triển trong điều kiện khí hậu quanh năm ôn hòa, không có sự chênh lệch nhiệt độ lớn giữa ngày và đêm, cũng như các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt. Yếu tố khí hậu này giúp hàm lượng dưỡng chất (tinh bột, chất xơ, hàm lượng đường tổng) trong củ sen Đồng Tháp trở nên khác biệt.
Đất trồng sen tại tỉnh Đồng Tháp có hàm lượng mùn khá cao, giúp cây sen sinh trưởng tốt, cây khỏe mạnh, và hoa cũng như hạt đạt kích thước lớn. Hàm lượng lân (Phospho) tổng số (tính theo P2O5) và kali tổng số (tính theo K2O) trong đất trồng sen vượt trội, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, đặc biệt là hàm lượng kali trong hạt. Hàm lượng canxi hòa tan trong củ sen Đồng Tháp cao do đất trồng có hàm lượng canxi dồi dào.
Đất trồng sen ở Đồng Tháp cũng có hàm lượng đạm (Nitơ) tổng số cao, do đó, việc tổng hợp chất xơ trong thực vật có xu hướng giảm. Điều này lý giải vì sao hàm lượng chất xơ của lá sen Đồng Tháp thấp.
Với kinh nghiệm canh tác lâu năm, người trồng sen ở Đồng Tháp thực hiện việc trồng cây sen mới (từ giống sen hồng gương xanh) sau mỗi vụ thu hoạch. Việc này không chỉ cải thiện nhược điểm tự thoái hóa của cây mà còn giúp sen Đồng Tháp luôn đạt chất lượng gương và hạt lớn hơn.
Tỉnh Đồng Tháp là khu vực trũng, chứa nhiều phèn, nên tập quán canh tác của người trồng sen là sử dụng lượng lớn vôi bón vào ruộng trước khi trồng để trung hòa nồng độ acid trong đất, đồng thời hạn chế nấm gây hại. Việc bón vôi cũng giúp bổ sung canxi và magie cho cây trồng, dẫn đến hàm lượng canxi hòa tan trong hạt và củ sen Đồng Tháp cao hơn.
Hạt sen Đồng Tháp được thu hoạch vào ngày thứ 23 kể từ khi hoa sen tàn, và thời gian này được theo dõi thông qua sổ nhật ký canh tác.
Sen Đồng Tháp được thu hoạch quanh năm, nhờ sự kết hợp hài hòa giữa các yếu tố tự nhiên và phương pháp canh tác, tạo nên một sản phẩm nổi tiếng với những nét đặc thù riêng biệt.
