Di sản khoai tây bản địa Colombia
Colombia được biết đến với sự đa dạng sinh học phong phú, đặc biệt là với 850 giống khoai tây bản địa. Tuy nhiên, sự phổ biến của một số giống như R12, Betina và Pastusa đã dẫn đến tình trạng giảm nhu cầu đối với những giống khác, đặt ra mối nguy cho việc bảo tồn hạt giống của chúng. Các giống khoai tây bản địa này không chỉ là sản phẩm nông nghiệp mà còn là di sản văn hóa được gìn giữ bởi các cộng đồng bản địa và nông dân. Điều này nhấn mạnh sự phong phú trong ẩm thực của Colombia, đồng thời cho thấy tầm quan trọng của việc bảo tồn các giống cây trồng này.
Mặc dù "nông nghiệp công nghiệp" đang chiếm ưu thế, nhưng nông nghiệp hữu cơ và agroecology (tạm dịch là nông nghiệp sinh thái) đang thu hút sự chú ý như một giải pháp bền vững. Các phương pháp như trồng trọt kết hợp, quản lý nước có trách nhiệm, đa dạng hóa cây trồng và sử dụng phân bón hữu cơ đang được áp dụng rộng rãi. Tại Boyacá, một nhóm gồm bảy nhà nghiên cứu đang điều tra khả năng thích ứng và sức bền của các giống khoai tây bản địa.
Lựa chọn khôn ngoan cho sức khỏe
Tại Tasco, một dự án nông nghiệp hữu cơ đã được khởi xướng từ năm 2022 dưới sự dẫn dắt của Johanna Alvarado và nhóm nghiên cứu của bà. Dự án tập trung vào việc trồng khoai tây bản địa với mục tiêu thay đổi thói quen ăn uống của cộng đồng. Bà Johanna chia sẻ: “Chúng tôi đã trồng khoai tây thông thường với hóa chất nông nghiệp, và vì sức khỏe của mình, chúng tôi quyết định chuyển sang trồng khoai tây hữu cơ.”
Dự án bắt đầu với 10 giống khoai tây và hiện tại tập trung vào bốn giống chính: Mortiña, Calabera, Quincha, và Manzana. Nhóm nghiên cứu đang theo dõi khả năng thích ứng của từng giống với đất và biến đổi khí hậu. Họ nhận thấy rằng các giống Quincha và Manzana có khả năng chịu sâu bệnh kém hơn, trong khi những giống khác thì kháng bệnh tốt hơn. Họ đang chờ đợi vụ thu hoạch vào tháng 5 tới để đánh giá sản lượng và hy vọng vào thành công của dự án.
Những mảnh đất trồng khoai tây được bố trí ở độ cao từ 2.800 đến 3.100 m, tạo điều kiện cho việc đánh giá chi tiết khả năng thích ứng của từng giống. Nỗ lực này là một phần của các Phòng thí nghiệm Agroecological cho Thích ứng với Biến đổi Khí hậu (AeD-LABs), được hỗ trợ bởi SwissAid và liên kết với các cộng đồng ở Colombia, Ecuador, Nicaragua và Thụy Sĩ.
Tương lai bền vững cho khoai tây bản địa
Nhà nghiên cứu thuộc dự án AeD-LABS, Yeny Carrillo, cho biết: “Các nông dân biết rằng có những phương pháp hiệu quả, nhưng họ không ghi chép hoặc chia sẻ. Việc hệ thống hóa thông tin sẽ giúp người khác học hỏi từ những gì họ đang làm.” Sự kết hợp giữa bảo tồn và tích hợp thị trường là cần thiết để nâng cao nhận thức và giá trị của khoai tây bản địa trong cộng đồng tiêu dùng.
Jaime Aguirre, một doanh nhân, đã khởi xướng dự án Ancestrales, “biến” khoai tây bản địa thành khoai tây chiên được bán ở các cửa hàng lớn, minh họa cho tiềm năng thị trường của các giống cây di sản. Tại Tasco, kiến thức về khoai tây được nuôi dưỡng hàng ngày thông qua việc chia sẻ nghiên cứu và thông tin, nhằm khôi phục sự đa dạng dinh dưỡng và thúc đẩy các thực hành nông nghiệp có trách nhiệm với môi trường.
Nhờ những nỗ lực này, khoai tây bản địa của Colombia không chỉ được bảo tồn mà còn có cơ hội phát triển mạnh mẽ, góp phần xây dựng một nền nông nghiệp bền vững cho tương lai.
