Từ thử nghiệm xen canh đến cải thiện thu nhập
Cây trà và cây hoàng tinh đang phát triển theo một "triết lý cộng sinh" tuyệt vời, hình thành hệ thống trồng trọt đa chiều với phương pháp "hái trà ở trên và đào thuốc dưới đất". Những người nông dân trồng trà có thể cắt ngọn cây hoàng tinh phát triển trong vườn trà.
Bà Tạ Lệ Quỳnh, một người trồng trà ở thôn Vân Sơn, huyện Cảnh Cốc, cho biết bà đã trồng hơn 100 mẫu (1 mẫu = 666,7 m² - ND) cây hoàng tinh xen canh trong vườn trà. Kể từ khi chuyên tâm vào việc trồng cây hoàng tinh, bà đã tích cực tham gia nhiều cuộc giao lưu và các khóa đào tạo về kỹ thuật nông nghiệp. Nhờ đó, tay nghề của bà ngày càng được cải thiện. Diện tích trồng đã tăng từ 40 mẫu lên 120 mẫu. Năm nay, bà dự định mở rộng thêm 50 mẫu nữa.
Quay trở lại câu chuyện "trà dược cộng sinh", đây là một nước "cờ mạo hiểm" của ông Thạch Phượng Ích, Bí thư Chi bộ Đảng ủy thôn Văn Sơn. Năm 2013, khi giá trà đang thấp, ông đã quyết định trồng lứa cây giống hoàng tinh đầu tiên trong vườn trà của mình. Sau hơn 3 năm, ông đã thu hoạch và thu lợi thêm 4.000 nhân dân tệ cho mỗi mẫu đất trà, mở ra một hướng đi mới. Ông chia sẻ: "Lúc đó, tôi nhận thấy ngành chè quá đơn điệu nếu chỉ quan tâm tới lá trà, vì vậy tôi đã thử nghiệm trồng cây hoàng tinh bản địa trên đất trà. Ưu điểm lớn nhất của việc trồng xen cây hoàng tinh là tạo ra một mô hình hỗn hợp đa chiều, “biến 1 mẫu đất thành 2 mẫu và tăng thu nhập."
Để giúp dân làng thoát nghèo và cùng nhau làm giàu, ông Thạch Phượng Ích đã thành lập Hợp tác xã Nông dân Trồng Chè Mã Cứu Cảnh Cốc. Hợp tác xã hướng dẫn kỹ thuật xen canh cây hoàng tinh cho người dân. Ngoài việc cung cấp giống cây hoàng tinh, hợp tác xã còn thu mua sản phẩm sau thu hoạch để giải quyết vấn đề tiêu thụ. Ông chia sẻ: "Chúng tôi ký hợp đồng trồng cây hoàng tinh với nông dân để họ yên tâm sản xuất. Chúng tôi cũng hướng dẫn kỹ thuật miễn phí, tạo ra một bộ dịch vụ hoàn chỉnh từ hạt giống đến cây giống và tiêu thụ. Hiện tại, thị trường cho cây hoàng tinh rất lớn và chúng tôi chủ yếu bán cho các thành phố hạng nhất và hạng hai."
Từ “phá nút thắt” đến “đặt nền móng”
Mô hình "trồng xen cây hoàng tinh trên các cánh đồng chè" đang trở nên rất phổ biến trong cộng đồng nông dân trồng chè địa phương. Hiện nay, 170 nông dân từ 12 nhóm dân làng ở thôn Vân Sơn đã áp dụng mô hình này trên diện tích 2.200 mẫu.
Trong năm 2024, đợt thu hoạch đầu tiên trên 30 mẫu đất trồng cây hoàng tinh đã đạt 25 tấn, với giá trị sản lượng lên tới 500.000 nhân dân tệ. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về cây giống, ông Thạch Phượng Ích đã đầu tư hơn 400.000 nhân dân tệ để xây dựng cơ sở sản xuất cây giống hoàng tinh trên diện tích 30 mẫu. Tại đây, công nghệ canh tác khoa học được áp dụng nhằm đảm bảo tỷ lệ cây sống cao và chất lượng cây giống tốt. Ước tính, cơ sở này có thể sản xuất 6 triệu cây giống chất lượng cao mỗi năm, mang lại khoảng 1,5 triệu nhân dân tệ/năm.
Ông Thạch Phượng Nghi cho biết, mục đích chính của việc xây dựng cơ sở cây giống này là để mở rộng canh tác giống hoàng tinh hoa đỏ và tạo ra các sản phẩm nổi bật, chất lượng cao từ Cảnh Cốc. Cơ sở cây giống không chỉ cung cấp nguồn giống chất lượng cho nông dân địa phương mà còn tạo ra nhiều việc làm cho cộng đồng. Đặc biệt, trong năm nay, cơ sở rộng hơn 30 mẫu đã tạo việc làm cho hơn 2.000 người, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương và nâng cao đời sống cho người dân.
Phát triển các dự án "tích hợp trà, y học và du lịch"
Nhìn từ trên cao, những tầng cây chè trên núi như những viên ngọc bích khảm giữa thiên nhiên, tạo nên một cảnh quan độc đáo. Trong năm nay, huyện Cảnh Cốc dự kiến sẽ mở rộng diện tích trồng thêm 8.000 mẫu. Huyện sẽ phát triển mô hình xen canh trồng hoàng tinh với các vườn chè hữu cơ, hướng tới việc xây dựng ngân hàng nguồn gen cây hoàng tinh lớn nhất ở phía nam tỉnh Vân Nam.
Ngoài ra, huyện Cảnh Cốc còn hình thành chuỗi hỗ trợ kỹ thuật toàn diện, từ cây giống, quản lý đồng ruộng đến chế biến và bán hàng, thông qua cơ chế liên kết "viện nghiên cứu + hợp tác xã + nông dân". Huyện cũng sẽ giới thiệu các doanh nghiệp chất lượng cao, phát triển chế biến sâu nhằm tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm. Đồng thời, huyện tích hợp khái niệm "chăm sóc sức khỏe sinh thái" và phát triển các dự án "tích hợp trà, y học và du lịch" để thu hút khách du lịch.
