“Việt Nam đi đầu trong chuyển đổi sang nền nông nghiệp sinh thái”
Diễn ra từ ngày 31/3 đến 02/4/2025 tại Hà Nội, Cuộc họp thường niên Diễn đàn Đối tác chuyển đổi nông nghiệp sinh thái (Agroecology TPP) năm 2025 đã quy tụ gần 130 đại biểu tham gia, là các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nông dân và những người thực hành từ quốc tế.
Sự kiện do Agroecology TPP phối hợp với Hiệp hội Nông dân châu Á vì Phát triển nông thôn bền vững (AFA) và Dự án Chuyển đổi Hệ thống nông nghiệp sinh thái và Hệ thống thực phẩm an toàn (ASSET) tổ chức theo hình thức trực tiếp và trực tuyến, với sự hỗ trợ tích cực từ các tổ chức tại Việt Nam, trong đó có Bộ Ngoại giao và Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Agroecology TPP quy tụ một nhóm rộng rãi các nhà khoa học, những người thực hành và các nhà hoạch định chính sách cùng chung tay vì mục tiêu tăng tốc tiến trình chuyển đổi nông nghiệp sinh thái.
Kể từ khi chính thức ra mắt vào ngày 03/6/2021, Agroecology TPP đã bắt đầu giúp giải quyết những khoảng trống kiến thức ở tám lĩnh vực sẽ hỗ trợ nhiều tổ chức trong các quy trình ra quyết định quan trọng. Các cộng đồng trực tuyến của Diễn đàn mở cửa cho tất cả mọi người, cung cấp không gian cho các thành viên cùng tạo ra kiến thức, chia sẻ quan điểm và kinh nghiệm về các chủ đề khác nhau liên quan tới nông nghiệp sinh thái, xây dựng các mạng lưới hợp tác với các cộng đồng địa phương và các cơ sở nghiên cứu để thúc đẩy tiến bộ trong nông nghiệp sinh thái phục vụ cho quá trình chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm.
Đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng khẳng định việc áp dụng các nguyên tắc và thực hành nông nghiệp sinh thái sẽ mang lại lợi ích to lớn trong việc duy trì các hệ thống lương thực lành mạnh, năng suất cao trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Tiến sĩ Fergus Sinclair, đồng chủ trì Agroecology TPP đánh giá: “Với sự ghi nhận đối với cam kết của mình về một nền nông nghiệp bền vững và đang đi đầu trong việc chuyển đổi sang nền nông nghiệp sinh thái, cũng như khát vọng trở thành Trung tâm Đổi mới lương thực, thực phẩm của châu Á, Việt Nam là một điểm hẹn lý tưởng cho các cuộc thảo luận về việc thúc đẩy hệ thống lương thực, thực phẩm bền vững và hiệu quả trong khu vực Đông Nam Á”.
Nền nông nghiệp gắn với Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030
Mặt khác, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 được Chính phủ ban hành ngày 1/10/2021 đã giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phải xây dựng và thực hiện các nhiệm vụ phát triển nông nghiệp hàng hóa bền vững, ít phát thải theo hướng kinh tế tuần hoàn, thông minh thích ứng với khí hậu…
Ngày 31/12/2024, chủ trì Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân năm 2024 với chủ đề "Khơi dậy khát vọng làm giàu để phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; vững tin bước vào kỷ nguyên mới", Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, tiếp tục rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách để mục tiêu phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh tăng tốc, bứt phá hơn.
Tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh 9 vấn đề quan trọng mà các chủ thể liên quan cần tiếp tục quan tâm trong thời gian tới để thúc đẩy nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh. Trong đó, tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn chính sách tạo đột phá; Quan tâm hơn nữa về quy hoạch, nhất là quy hoạch ngành, quy hoạch đất đai, quy hoạch các khu, cụm công nghiệp phục vụ sản xuất nông nghiệp; Tiếp tục rà soát pháp luật, quy định để giải phóng nguồn lực từ đất đai, phát huy cao nhất hiệu quả từ đất đai; Giải quyết vấn đề về vốn và bảo hiểm; Mở rộng thị trường xuất khẩu; Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, số hóa nông nghiệp; Đào tạo nhân lực chất lượng cao và chuyển đổi nhân lực từ khu vực nông nghiệp, nông thôn sang khu vực công nghiệp và đô thị, chuyển đổi lao động bền vững là chuyển đổi ngay tại chỗ, công nghiệp hóa nông thôn, ly nông mà không ly hương; Xác định văn hóa là sức mạnh nội sinh, văn hóa còn thì dân tộc còn, văn hóa mang tính dân tộc, khoa học, đại chúng, văn hoá soi đường cho quốc dân đi, phải khai thác tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của văn hóa nông nghiệp, văn minh lúa nước, phải quốc tế các giá trị bản sắc dân tộc và dân tộc hóa tinh hoa văn hóa thế giới; Hệ thống chính trị cơ sơ phải luôn nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người nông dân và chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước tới người nông dân. Đồng thời, chủ động đề xuất thể chế, cơ chế, chính sách trên cơ sở thực tiễn; huy động sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị, của doanh nghiệp và người dân để phục vụ phát triển.
Minh chứng từ thực tiễn
Phát triển nông nghiệp sinh thái trong thực tiễn, hiện nay, trên cả nước có hàng nghìn mô hình nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái. Là một trong những đô thị lớn nhất cả nước, TP.HCM vẫn xác định phát triển nông nghiệp nhanh, hiệu quả, bền vững theo hướng nông nghiệp đô thị hiện đại gắn với chuyển đổi số trong nông nghiệp, nông nghiệp xanh, công nghệ cao là mục tiêu của ngành nông nghiệp Thành phố trong thời gian tới. Cụ thể, trong năm 2025, ngành nông nông nghiệp địa phương đặt mục tiêu tăng giá trị sản xuất nông nghiệp từ 1-1,5%; giá trị sản xuất bình quân từ 650-750 triệu đồng/ha.
Tại miền Tây Nam Bộ (Đồng bằng sông Cửu Long - ĐBSCL), nông dân các tỉnh miền Tây phấn khởi sau 1 năm thực hiện “Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” của Thủ tướng Chính phủ.
“Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” (Đề án) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 27/11/2023 được triển khai thí điểm 3 vụ sản xuất lúa liên tiếp tại 12 tỉnh vùng ĐBSCL.
Mục tiêu của Đề án là đến năm 2025, diện tích canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp đạt 180.000 ha, với các tiêu chuẩn về giảm lượng lúa giống gieo sạ xuống 80-100 kg/ha; giảm 20% phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật; giảm 20% lượng nước tưới so với canh tác truyền thống; 100% diện tích áp dụng ít nhất 1 quy trình canh tác bền vững; 100% diện tích canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao có liên kết với hợp tác xã, tổ hợp tác của nông dân trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; tỉ lệ cơ giới hóa đồng bộ đạt trên 50% diện tích; 200.000 hộ áp dụng quy trình canh tác bền vững; thất thoát sau thu hoạch dưới 10%; 70% rơm sau thu hoạch được thu gom và tái sử dụng; giảm trên 10% lượng phát thải khí nhà kính so với canh tác truyền thống.
Cụ thể, từ vụ Hè-Thu năm 2024, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay hợp nhất với Bộ Tài nguyên và Môi trường thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp các địa phương và các đơn vị có liên quan thực hiện 7 mô hình tại 5 tỉnh, thành phố.
Kết quả đã khẳng định hiệu quả thiết thực là nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng lợi nhuận cho nông dân so với ngoài mô hình, giảm được lượng phát thải khí nhà kính đáng kể nhờ thực hiện tưới ướt khô xen kẽ, thu gom rơm ra khỏi đồng và giảm lượng giống, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật. Chi phí sản xuất có thể giảm từ 10-15%, năng suất gia tăng từ 200-700 kg/ha và lợi nhuận tăng 4-7,6 triệu đồng/ha so với ngoài mô hình… Đây là một trong những minh chứng điển hình về lợi ích chuyển đổi nông nghiệp sang nền nông nghiệp sinh thái tại Việt Nam.
Tại buổi tiếp Phó Tổng Thư ký Liên hợp quốc Amina Mohammed bên lề Hội nghị P4G chiều 16/4/2025, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy đã nêu 10 đề xuất quan trọng với lãnh đạo cấp cao Liên hợp quốc, trong đó có 5 vấn đề về biến đổi khí hậu và môi trường, 5 vấn đề về nông nghiệp và hệ thống lương thực - thực phẩm. Đồng thời, ông khẳng định, thời gian qua, Việt Nam đã nhận được nhiều sự hỗ trợ từ Liên hợp quốc, tiêu biểu như Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc thông qua Dự án “Cộng đồng ven biển thông minh ứng phó với biến đổi khí hậu” trong lĩnh vực thủy sản; hay Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực Liên hợp quốc (FAO) với các hoạt động chuyển đổi hệ thống nông nghiệp sinh thái thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng chống dịch bệnh và hợp tác trong khuôn khổ sáng kiến “Một sức khỏe”.
Từ nền tảng hợp tác hiện có, Việt Nam đề nghị Liên hợp quốc tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế, thúc đẩy tiến trình chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm theo định hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững. Việt Nam mong muốn trở thành Trung tâm đổi mới sáng tạo về hệ thống lương thực thực phẩm của khu vực Đông Nam Á, đóng vai trò tiên phong trong phát triển nông nghiệp xanh, phát thải thấp và bền vững.
Bộ trưởng cho rằng cần thúc đẩy mạnh mẽ hơn sự tham gia của khu vực tư nhân trong đầu tư và phát triển các mô hình nông nghiệp sinh thái, ít phát thải, nhân rộng mô hình hợp tác công - tư, đồng thời minh bạch hóa thị trường và hoạt động thương mại nông sản.
Phát biểu tại buổi tiếp, Phó Tổng Thư ký Amina Mohammed đánh giá cao vai trò ngày càng chủ động, trách nhiệm của Việt Nam trong các nỗ lực toàn cầu về biến đổi khí hậu và phát triển bền vững. “Vào thời điểm đặc biệt này, chủ đề tăng trưởng xanh mang ý nghĩa hết sức thiết yếu, đặc biệt trong bối cảnh các quốc gia đang chuẩn bị trình NDC cập nhật lên Hội nghị COP30”, Phó Tổng Thư ký Amina Mohammed nhấn mạnh.
| Nông nghiệp Việt Nam đã chứng kiến sự phát triển vượt bậc nhờ việc áp dụng các mô hình canh tác sạch và bền vững. Các kết quả đạt được của ngành nông nghiệp Việt Nam trong thời gian qua đã cho thấy nhiều chuyển biến hết sức tích cực, rõ nét theo định hướng lớn của toàn ngành theo hướng giá trị gia tăng, gắn với tăng trưởng xanh, phát triển bền vững, bảo vệ môi trường sinh thái… Nông sản Việt cũng đã đạt những chứng nhận về quy trình sản xuất đạt tiêu chuẩn quốc tế như GlobalGAP hay tiêu chuẩn VietGAP. Đây không chỉ khẳng định chất lượng mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh đáng kể cho nông sản Việt trên thị trường toàn cầu. Hiện nay, nông sản Việt Nam đã được xuất khẩu sang hơn 180 quốc gia và vùng lãnh thổ, đặc biệt là những thị trường khắt khe như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc với giá trị đạt hàng tỷ USD mỗi năm. |
