Trung Quốc – điểm đến quan trọng của nông sản Việt Nam
Trong nhiều năm qua, Trung Quốc vẫn là một trong những thị trường nhập khẩu nông sản lớn nhất của Việt Nam. Với dân số hơn 1,4 tỷ người và nhu cầu tiêu thụ nông sản khổng lồ, đây được xem là một thị trường đầy tiềm năng. Tuy nhiên, đi kèm với cơ hội là không ít thách thức khi các chính sách nhập khẩu ngày càng siết chặt, cạnh tranh gia tăng và tác động từ nền kinh tế Trung Quốc.
Bức tranh xuất khẩu: Biến động giữa các nhóm hàng
Các mặt hàng chủ lực như cao su, thủy sản, rau quả, gạo, gỗ, hạt điều, cà phê và sắn đều có những thay đổi đáng kể trong tháng vừa qua. Xuất khẩu cao su ghi nhận sự sụt giảm nhẹ về khối lượng do nhu cầu yếu hơn từ các nhà sản xuất lốp xe và vật liệu công nghiệp Trung Quốc. Tuy nhiên, giá trung bình vẫn ổn định nhờ nguồn cung hạn chế. Trong khi đó, ngành thủy sản, đặc biệt là cá tra và tôm, có mức tăng trưởng khả quan. Dù vậy, giá xuất khẩu lại giảm nhẹ do sự cạnh tranh mạnh từ các thị trường khác trong khu vực.
Ngành rau quả là điểm sáng của xuất khẩu khi giá trị tăng mạnh, đặc biệt là sầu riêng, mít và thanh long nhờ nhu cầu tiêu dùng nội địa Trung Quốc phục hồi sau Tết Nguyên đán. Mặt khác, xuất khẩu gạo vẫn duy trì vị thế là một trong những nguồn cung cấp lớn cho Trung Quốc nhưng lại ghi nhận sự sụt giảm nhẹ về khối lượng do các chính sách nhập khẩu mới.
Hạt điều và cà phê vẫn giữ được sự ổn định nhờ nhu cầu tiêu thụ cao, đặc biệt là cà phê chế biến và hạt điều rang sẵn. Ngược lại, ngành gỗ và sản phẩm gỗ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất khi kim ngạch xuất khẩu giảm mạnh do nhu cầu yếu từ ngành xây dựng Trung Quốc.
Những yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu nông sản
Các chuyên gia chỉ ra rằng, ba yếu tố chính đang tác động mạnh đến xuất khẩu nông sản Việt Nam sang Trung Quốc trong thời gian qua.
Thứ nhất, chính sách kiểm dịch và tiêu chuẩn nhập khẩu ngày càng được Trung Quốc siết chặt. Các sản phẩm nông sản xuất khẩu phải có chứng nhận GAP (Good Agricultural Practices) và đảm bảo truy xuất nguồn gốc mới được thông quan thuận lợi. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn khi chưa kịp thích nghi với những tiêu chuẩn khắt khe mới.
Bên cạnh đó, sự cạnh tranh ngày càng gia tăng từ các quốc gia khác cũng là một thách thức lớn. Không chỉ Việt Nam, các đối thủ như Thái Lan, Campuchia, Myanmar và Philippines đang đẩy mạnh xuất khẩu sang Trung Quốc. Đặc biệt, sầu riêng Thái Lan đang chiếm lĩnh thị trường và tạo sức ép cạnh tranh lớn đối với sầu riêng Việt Nam.
Ngoài ra, tác động từ nền kinh tế Trung Quốc cũng ảnh hưởng không nhỏ đến xuất khẩu nông sản. Chính sách phát triển nội địa của Trung Quốc, như chiến lược "Made in China 2025", đang thúc đẩy sản xuất trong nước và hạn chế nhập khẩu. Điều này khiến các ngành hàng như gỗ, cao su và thủy sản từ Việt Nam gặp nhiều khó khăn hơn.
Giải pháp cho doanh nghiệp Việt Nam
Trước những thách thức trên, các doanh nghiệp xuất khẩu cần chủ động thích ứng và có chiến lược dài hạn để duy trì thị phần tại Trung Quốc.
Trước tiên, việc nâng cao chất lượng sản phẩm là yếu tố quan trọng hàng đầu. Doanh nghiệp cần đảm bảo truy xuất nguồn gốc và đáp ứng các tiêu chuẩn kiểm dịch nghiêm ngặt mà Trung Quốc yêu cầu. Bên cạnh đó, không nên quá phụ thuộc vào thị trường này mà cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, mở rộng sang các khu vực tiềm năng như EU, Mỹ và Nhật Bản.
Tận dụng thương mại điện tử cũng là một hướng đi quan trọng. Các nền tảng thương mại điện tử như JD, Tmall và Pinduoduo đang ngày càng phổ biến và giúp doanh nghiệp tiếp cận trực tiếp khách hàng Trung Quốc. Ngoài ra, liên kết chuỗi cung ứng, hợp tác với các hợp tác xã nông nghiệp và doanh nghiệp logistics cũng giúp tối ưu hóa chi phí và tăng tính cạnh tranh cho sản phẩm.
Trung Quốc Trung Quốc vẫn là thị trường trọng điểm nhưng cần chiến lược dài hạn:
Mặc dù xuất khẩu nông sản Việt Nam sang Trung Quốc đang đối mặt với nhiều thách thức, đây vẫn là một thị trường đầy tiềm năng nếu doanh nghiệp biết cách thích nghi. Thay vì chỉ tập trung vào sản lượng, doanh nghiệp cần chú trọng vào chất lượng, xây dựng thương hiệu và đảm bảo sự minh bạch trong chuỗi cung ứng. Trong bối cảnh thị trường biến động, những doanh nghiệp chủ động đổi mới sẽ có nhiều cơ hội bứt phá và phát triển bền vững trong tương lai.
