Quyết tâm xử lý vi phạm
Theo thống kê, sau khi sát nhập địa giới hành chính, TP.HCM mới (được hình thành từ 3 tỉnh, thành: TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu) có diện tích tự nhiên hơn 677.000 ha. Trong đó, đất nông nghiệp chiếm gần 67%, đất phi nông nghiệp khoảng 33% và đất chưa sử dụng chỉ 0,34%. Để định hướng đảm bảo không gian phát triển mới của TP.HCM sau sát nhập, UBND TP.HCM đã đề xuất Bộ NN&MT bổ sung chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất theo hướng giảm chỉ tiêu đất nông nghiệp và tăng chỉ tiêu đất phi nông nghiệp.
Theo đề xuất, nhóm đất nông nghiệp sẽ chỉ còn 337.055 ha, giảm 69.055 ha so với chỉ tiêu đã được phân bổ và giảm 46.675 ha so với chỉ tiêu đã đề xuất. Trong đó, đất trồng lúa là 5.200 ha, giảm 9.833 ha so với chỉ tiêu được phân bổ; đất rừng đặc dụng 16.524 ha, giảm 652 ha; đất rừng phòng hộ 44.787 ha, giảm 3.026 ha; và đất rừng sản xuất 10.292 ha, giảm 770 ha so với chỉ tiêu.
Cùng với đó, TP.HCM cũng định hướng đến năm 2030 sẽ tập trung phát triển mạnh nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ sinh học và kinh tế tuần hoàn; phấn đấu trở thành trung tâm giống cây trồng, vật nuôi của cả nước. Đồng thời, từng bước hình thành hệ sinh thái nông nghiệp hiện đại, bền vững, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và tạo động lực phát triển kinh tế xanh trong đô thị lớn nhất cả nước.
Mặt khác, TP.HCM cũng quyết liệt xử lý các hành vi vi phạm liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, nhằm đảm bảo việc phát triển bền vững hệ sinh thái nông nghiệp. Đặc biệt, các vi phạm xây dựng trên đất nông nghiệp và trong lĩnh vực thủy lợi, đê điều.
Cụ thể, ngày 23/7/2025, TP.HCM có Văn bản số 18-CV/TU về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác quản lý Nhà nước về xây dựng, trật tự xây dựng trên địa bàn TP.HCM. Theo nội dung văn bản, tình trạng xây dựng trên đất nông nghiệp, đất không phù hợp quy hoạch và vi phạm trật tự xây dựng trên địa bàn TP.HCM còn diễn biến khá phức tạp; thực trạng quy hoạch xây dựng và quy hoạch sử dụng đất ở nhiều nơi chưa có tính khả thi cao.
Từ đó, Thường trực Thành ủy giao Đảng ủy UBND cùng lãnh đạo UBND tập trung chỉ đạo các đơn vị và các phường, xã, đặc khu tăng cường kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm, kịp thời các trường hợp vi phạm quy định về xây dựng, trật tự xây dựng và đất đai trên địa bàn quản lý. Tuyệt đối không để xảy ra tình trạng vi phạm trật tự xây dựng mà không được kiểm tra, phát hiện và xử lý theo quy định. Đồng thời, cần tăng cường kiểm tra và xử lý hoặc kiến nghị xử lý đối với cán bộ, công chức, nhân viên trật tự đô thị có dấu hiệu bao che, tiếp tay cho các hành vi vi phạm về xây dựng, trật tự xây dựng trên địa bàn quản lý.
Đối với các vi phạm trong lĩnh vực thủy lợi và đê điều, TP.HCM cũng thường xuyên ban hành các văn bản, quyết định yêu cầu xử lý nghiêm, buộc tháo dỡ các công trình xây dựng và san lấp lấn chiếm trái phép trên hành lang an toàn của sông, kênh, rạch.
Đáng chú ý, mới đây, UBND TP.HCM đã ban hành Quyết định số 25/2025/QĐ-UBND quy định về phân cấp quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn. Theo đó, Sở Xây dựng, UBND xã, phường, đặc khu, Ban Quản lý Khu công nghệ cao, Ban Quản lý Khu nông nghiệp công nghệ cao, và Ban Quản lý các Khu chế xuất và Công nghiệp TP.HCM sẽ là các cơ quan chịu trách nhiệm theo dõi, kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý việc xây dựng không phép, sai phép trên địa bàn. Quy định này nhằm ngăn chặn và xử lý các vi phạm về trật tự xây dựng nói chung cũng như các vi phạm trên đất nông nghiệp nói riêng.
Nơi quyết liệt, chỗ “thờ ơ”
Thực hiện theo chỉ đạo của Thành ủy và UBND, các phường, xã, đặc khu đã tích cực kiểm tra và quyết liệt xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trên đất nông nghiệp. Điển hình như tại phường Phước Thắng (TP.HCM), vào ngày 09/9/2025, UBND phường này đã phối hợp với cơ quan chức năng tiến hành cưỡng chế, tháo dỡ, buộc khắc phục hậu quả công trình xây dựng trái phép có diện tích khoảng 100 m2 trên đất nông nghiệp không phù hợp quy hoạch và không được cấp phép xây dựng. Đây là công trình cuối cùng trong tổng số 120 công trình vi phạm trật tự xây dựng, đất đai trên địa bàn đã được UBND phường xử lý.
Trong khi đó, tại phường Tân Hưng (TP.HCM), việc xử lý các vi phạm về đất nông nghiệp có vẻ như đang không thực sự quyết liệt. Đặc biệt, tình trạng xây dựng các công trình trên đất nông nghiệp và lấn chiếm kênh, rạch, vỉa hè để kinh doanh cây cảnh, phân bón, sản phẩm phụ trợ cho nông nghiệp trên đường Nguyễn Hữu Thọ, khu vực chân cầu Kênh Tẻ, vẫn diễn ra, mặc dù khu vực này chỉ cách UBND phường Tân Hưng khoảng 1 km. Thực trạng này đã được người dân phản ánh và một số cơ quan báo chí cũng đã lên tiếng, chuyển thông tin đến UBND phường Tân Hưng. Tuy nhiên, các vi phạm vẫn ngang nhiên tồn tại, như thách thức dư luận và người dân.
Cụ thể, tại khu đất ngay mặt tiền đường Nguyễn Hữu Thọ, có Giấy chứng nhận sử dụng đất số P064331 do bà Lê Thị Thu Hiền sở hữu. Khu đất này có diện tích 1.753,2 m² với mục đích sử dụng là đất nông nghiệp, ao, và đất trồng cây lâu năm, thuộc các thửa số 1-63, 78, 1-79, 1-86 của tờ bản đồ số 2. Tuy nhiên, từ năm 2017 đến nay, trên khu đất này đã “mọc lên” nhiều công trình phục vụ cho việc kinh doanh, với các biển hiệu như: Vườn kiểng Quỳnh Hương, Cây kiểng Quỳnh Anh, Non bộ Thuận Phát...
Các công trình này không chỉ được xây dựng trên đất nông nghiệp mà còn có dấu hiệu lấn chiếm hành lang kênh rạch phía sau. Bên cạnh đó, việc kinh doanh cây cảnh, phân bón và sản phẩm phụ trợ cho nông nghiệp tại đây và các điểm lân cận cũng thường xuyên lấn chiếm vỉa hè và lòng đường, gây ảnh hưởng đến việc lưu thông của người dân.
Tương tự, tại phường Bình Tân (TP.HCM), một khu nhà kho, xưởng, nhà ở, nhà hàng và quán cà phê với tổng diện tích hơn 10.000 m² đã ngang nhiên được dựng lên trên diện tích đất nông nghiệp ở các thửa số 23, 65 tờ bản đồ số 43. Thực trạng này vẫn tiếp tục tồn tại, như thách thức các chỉ đạo từ Thành ủy và UBND TP.HCM.
Ngoài ra, hàng loạt nhà kho, bãi phế liệu, nhà hàng và sân bóng được xây dựng trên đất nông nghiệp tại các xã như Bà Điểm, Đông Thạnh, Vĩnh Lộc, Xuân Thới Sơn... vẫn gần như “miễn nhiễm” với các chỉ đạo từ lãnh đạo TP.HCM. Với việc phân cấp quản lý trật tự xây dựng mới đây, liệu rằng các vi phạm trên đất nông nghiệp này có thể được các phường, xã và đặc khu xử lý quyết liệt hay không?
