Gần đây, Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ Nhật Bản (còn được gọi là MEXT, Monka-shō) cùng các trường đại học nổi tiếng như Đại học Tokyo đã công bố một dự án: kế hoạch cung cấp 3 triệu yên mỗi năm để tài trợ du học cho một nhóm sinh viên thạc sĩ và tiến sĩ kỹ thuật từ các trường đại học hàng đầu Ấn Độ bắt đầu từ năm 2025. Mục tiêu là tăng gấp đôi số lượng sinh viên Ấn Độ học tập tại Nhật Bản trong vòng ba năm.
Việc này đã khiến một số lượng lớn cư dân mạng Nhật Bản và một số nhà lập pháp đã nhân cơ hội này cáo buộc chính phủ "thiên vị quá mức" sinh viên nước ngoài, một số sinh viên quốc tế từ các quốc gia khác cũng cảm thấy điều này là không công bằng. Tại sao Chính phủ Nhật Bản lại “nhắm tới” những tài năng Ấn Độ?
Nhật Bản nghiêm túc chào đón sinh viên Ấn Độ
Theo tin tức từ các phương tiện truyền thông như Nihon Keizai Shimbun và Fuji News Network…, dự án của Chính phủ Nhật Bản nhắm vào sinh viên Ấn Độ có hai mục đích chính.
Đầu tiên, tài năng kỹ thuật của Ấn Độ - dù là trong lĩnh vực CNTT hay cơ sở hạ tầng mạng khác, hay trong các lĩnh vực công nghệ cao như AI và chip - thực sự rất nổi bật. Trong bảng xếp hạng toàn cầu về các bài báo được trích dẫn nhiều, Ấn Độ đứng thứ 4 và Nhật Bản chỉ đứng thứ 13. Các công ty CNTT nổi tiếng của Mỹ như Google, Youtube và IBM đều có một số lượng giám đốc điều hành người Ấn Độ nhất định.
Thứ hai, số lượng sinh viên Ấn Độ du học tại Nhật Bản còn rất nhiều dư địa để tăng trưởng. Đúng là sinh viên Trung Quốc cũng rất xuất sắc, nhưng Trung Quốc từ lâu đã là quốc gia có lượng sinh viên du học Nhật Bản lớn nhất, với hơn 110.000 sinh viên đến Nhật Bản mỗi năm, đặc biệt tập trung tại các trường đại học nổi tiếng như Đại học Tokyo và Đại học Waseda. Xét theo sự phân bố, số lượng sinh viên Trung Quốc du học tại Nhật Bản đã đạt đến mức độ bão hòa nhất định.
Mặt khác, Ấn Độ có dân số tương đương với Trung Quốc, nhưng chỉ có 1.300 sinh viên đến Nhật Bản mỗi năm, chỉ bằng khoảng 1% so với Trung Quốc. Ngược lại, vào năm 2024, số lượng sinh viên Ấn Độ đổ xô đến Hoa Kỳ đã lên tới con số đáng kinh ngạc là 465.000 và đến Canada là 183.000. Có thể thấy rằng sinh viên Ấn Độ không thiếu nhiệt huyết với việc du học, nhưng họ có thể không chọn Nhật Bản vì lý do ngôn ngữ...
Mục tiêu của Chính phủ Nhật Bản là tăng gấp đôi số lượng sinh viên Ấn Độ lên 3.000 người trong vòng ba năm. Hy vọng "thu hút" được một hoặc hai nghìn sinh viên Ấn Độ đến Nhật Bản trong số hàng trăm nghìn sinh viên Ấn Độ đang học tập tại Hoa Kỳ, dường như không phải là một mục tiêu lớn. Mặc dù vậy, Chính phủ Nhật Bản vẫn duy trì tình trạng báo động cao.
Trong năm tài chính 2025, MEXT có kế hoạch lựa chọn khoảng 12 trường đại học hàng đầu để tập trung phát triển giao lưu Nhật Bản-Ấn Độ và cung cấp cho các trường đại học này 20-30 triệu yên mỗi năm cho các ngân sách liên quan trong năm năm tới. Sinh viên Ấn Độ đến Nhật Bản không chỉ để học mà còn để tận hưởng dịch vụ trọn gói cho việc du học và tìm kiếm việc làm. Suy cho cùng, mục đích chính của dự án này là giữ họ ở lại ngành công nghiệp kỹ thuật số của Nhật Bản.
Đằng sau “Học bổng 3 triệu yên”
Còn một bối cảnh khác mà giới truyền thông Nhật Bản không muốn đề cập đến, đó là nhân tài kỹ thuật số của Ấn Độ tương đối "rẻ và phải chăng".
Một cuộc khảo sát gần đây do Zenken, một công ty tuyển dụng nhân tài Internet có trụ sở tại Tokyo công bố cho thấy, trong số những sinh viên học tập tại Bangalore "Thung lũng Silicon của Ấn Độ", gần 90% sinh viên tốt nghiệp ngành CNTT sẵn sàng làm việc tại Nhật Bản với mức lương hàng năm là "2,8 đến 3,5 triệu yên". Mức lương này về cơ bản tương đương với thu nhập của sinh viên mới ra trường trong các ngành khác tại Nhật Bản và tương đối thấp trong ngành CNTT ở các nước phát triển.
Ngoài ra, 60% sinh viên Ấn Độ cho biết họ sẵn sàng làm việc ở những thành phố xa xôi hơn. Khác với sinh viên Nhật Bản và hầu hết sinh viên quốc tế thường tập trung về Tokyo và Osaka hàng năm, sinh viên Ấn Độ không quá lo ngại về vấn đề này.
Chính phủ Nhật Bản có đang "ưu ái" sinh viên Ấn Độ không?
Theo MEXT, học bổng sẽ được sử dụng để trang trải học phí, chi phí sinh hoạt và một phần chi phí đi lại cho sinh viên Ấn Độ trong một năm, đủ để đáp ứng các khoản chi phí trong điều kiện bình thường. Tuy nhiên, mức học bổng cao nhất mà Chính phủ Nhật Bản dành cho sinh viên trong nước và sinh viên quốc tế khác, chẳng hạn như từ Hiệp hội Xúc tiến Khoa học Nhật Bản, cấp cho nghiên cứu sinh tiến sĩ khoản trợ cấp hàng tháng là 200.000 yên, cộng với 1,5 triệu yên mỗi năm cho chi phí nghiên cứu, mà không cần hoàn trả. "Mặc dù phần lớn quỹ nghiên cứu thường chỉ có thể sử dụng một cách hạn chế nhưng tổng số tiền tài trợ nhận được trong một năm cũng tương đương 3 triệu yên. Dù số lượng sinh viên đủ điều kiện nộp đơn xin học bổng này rất lớn, nhưng mỗi năm chỉ có khoảng 1.800 sinh viên được cấp học bổng.
Đằng sau "học bổng 3 triệu yên", vấn đề thực sự đáng chú ý là sự dịch chuyển của Nhật Bản sang Nam bán cầu.
Ở cấp chính phủ, vào tháng 1 năm nay, Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru đã có chuyến thăm ngoại giao đầu tiên tới Đông Nam Á và tới Indonesia nơi ông đã hội đàm với Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto. Theo tin tức mới nhất, vào ngày 24/3 năm nay, Tổng thống Brazil Lula sẽ thăm Nhật Bản với tư cách là "khách nhà nước" và sẽ được Nhật hoàng và Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru tiếp đón. Năm 2025, Nhật Bản và các quốc gia này có thể tham gia nhiều hơn vào hợp tác chính trị và kinh tế.
