Ngày 4/6, ông Võ Trung Mạnh, Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum, cho biết Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa ban hành Quyết định số 1656, đưa tri thức dân gian về sâm Ngọc Linh của huyện Tu Mơ Rông và huyện Đắk Glei, tỉnh Kon Tum vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Theo Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông, đây là dấu mốc quan trọng ghi nhận giá trị văn hóa đặc sắc của cộng đồng các dân tộc vùng núi Ngọc Linh ở hai huyện Tu Mơ Rông và Đăk Glei, nơi hiện có hơn 3.000 ha sâm Ngọc Linh và hàng ngàn hộ dân đang gìn giữ giống sâm quý này.
Ông Võ Trung Mạnh cho biết, tri thức dân gian về Sâm Ngọc Linh là một hệ thống kiến thức quý báu được hình thành và lưu truyền từ bao đời nay trong cộng đồng đồng bào dân tộc thiểu số địa phương. Hệ tri thức này bao gồm toàn bộ hiểu biết về cách nhận diện cây sâm và vùng đất có thể trồng sâm, kỹ thuật nhân giống, chăm sóc, thu hoạch sâm, và sử dụng sâm trong chữa bệnh cũng như phục hồi sức khỏe. Đi kèm với đó là các phong tục, tập quán, nghi lễ tâm linh gắn với rừng và cây sâm – những yếu tố làm nên bản sắc riêng biệt, thiêng liêng của vùng đất Ngọc Linh.
“Việc được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ là vinh dự đối với đồng bào các dân tộc tại Kon Tum mà còn là bước ngoặt quan trọng trong chiến lược bảo tồn và phát triển vùng sâm Ngọc Linh. Đây là cơ sở để địa phương được ưu tiên nguồn lực và chính sách trong công tác gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa gắn với cây sâm. Đồng thời, danh hiệu này giúp nâng tầm giá trị của sâm Ngọc Linh không chỉ là dược liệu quý mà còn là tài nguyên văn hóa, tạo ra giá trị kinh tế và bản sắc độc đáo cho địa phương”, Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông chia sẻ.
Các nghiên cứu đều khẳng định sâm Ngọc Linh là loài thảo dược có giá trị cao ở Việt Nam, đã được chứng minh có tác dụng tăng cường hiệu quả hệ miễn dịch, cải thiện trí nhớ, kháng viêm, chống căng thẳng, chống ung thư và ngăn ngừa lão hóa. Thân, rễ và củ sâm được sử dụng làm thuốc chữa bệnh, còn lá và thân thì được dùng làm trà sâm.
Sâm Ngọc Linh như một loại kháng sinh tự nhiên, có tính kháng khuẩn, tiêu viêm và phục hồi tổn thương rất tốt. Đối với những người cao tuổi, người suy giảm hệ miễn dịch, mắc nhiều bệnh lý nền, việc sử dụng sâm thường xuyên sẽ giúp phục hồi sức khỏe và tăng cường sức đề kháng. Sâm Ngọc Linh cũng đã được Chính phủ phê duyệt là sản phẩm mang thương hiệu quốc gia, được coi là “quốc bảo” của Việt Nam và được đưa vào danh mục cấm khai thác, thuộc 250 loài quý hiếm trong Sách Đỏ.
Cũng theo Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông, địa phương kỳ vọng trong thời gian tới, tri thức dân gian về Sâm Ngọc Linh sẽ trở thành nền tảng quan trọng để người dân địa phương phát triển du lịch cộng đồng và du lịch sinh thái. Những tuyến tham quan vườn sâm dưới tán rừng, những câu chuyện về cây sâm, nghi lễ truyền thống, cũng như cách trồng và chăm sóc theo phương pháp dân gian sẽ được giới thiệu tới du khách như một trải nghiệm độc đáo. Đây là hướng đi mới để bà con tăng thêm thu nhập, góp phần bảo tồn di sản, bảo vệ rừng và xây dựng hình ảnh vùng sâm Kon Tum trở thành điểm đến đặc trưng trên bản đồ du lịch quốc gia.
