STNN – Mới đây, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc (FAO) đã công bố một báo cáo quan trọng, trong đó lần đầu tiên công bố ước tính tác động của thiên tai đối với ngành nông nghiệp trong vòng 30 năm qua. Báo cáo này đã đưa ra số liệu đáng lo ngại về những tổn thất mà ngành trồng trọt và chăn nuôi đã phải chịu, với mức ước tính lên tới 3,8 nghìn tỷ USD.
- Cây cà phê và ca cao có nguy cơ mất côn trùng thụ phấn
- Các loài lưỡng cư trên thế giới tiếp tục đối diện với nguy cơ tuyệt chủng bởi những yếu tố đe dọa mới
Báo cáo của FAO mang tựa đề “Tác động của thiên tai đối với nông nghiệp và an ninh lương thực” đã đưa ra những con số về mức thiệt hại của thiên tai đối với ngành nông nghiệp. Con số này tương đương với 123 tỷ USD mỗi năm hoặc 5% tổng giá trị sản phẩm nông nghiệp toàn cầu hàng năm (GDP).
Báo cáo tập trung vào việc đưa ra ước tính đầu tiên về tác động của thiên tai đối với sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực trồng trọt và chăn nuôi. Tuy nhiên, báo cáo cũng nhấn mạnh rằng con số này có thể cao hơn nếu có sẵn hệ thống dữ liệu về tổn thất đối với ngành thủy sản, nuôi trồng thủy sản và lâm nghiệp. Do đó, việc cải thiện dữ liệu và thông tin về tác động của thiên tai đối với tất cả các ngành nông nghiệp trở nên cực kỳ quan trọng để xây dựng các hệ thống dữ liệu có thể hỗ trợ trong việc xây dựng và thực hiện các biện pháp hiệu quả hơn trong tương lai.
Báo cáo của FAO đã chỉ ra rằng trong ba thập kỷ qua, thiên tai đã gây ra những tổn thất nghiêm trọng, đặc biệt là đối với các quốc gia có thu nhập trung bình thấp và thấp, với mức thiệt hại lên tới 15% của GDP trong lĩnh vực nông nghiệp. Các quốc đảo nhỏ đang phát triển cũng chịu tác động đáng kể, với tỷ lệ thiệt hại gần 7% GDP nông nghiệp.
Tổn thất liên quan đến nhóm sản phẩm nông nghiệp
Báo cáo cũng đã phân tích chi tiết về tổn thất đối với các sản phẩm nông nghiệp chính. Các loại ngũ cốc, trái cây, rau quả, mía, thịt, sản phẩm sữa và trứng đã đều phải chịu tổn thất đáng kể. Ví dụ, tổn thất đối với ngũ cốc đã đạt mức trung bình 69 triệu tấn mỗi năm trong ba thập kỷ qua, tương đương với sản lượng ngũ cốc của Pháp vào năm 2021. Còn đối với rau quả, mức thiệt hại trung bình mỗi năm là 40 triệu tấn, tương đương với sản lượng rau quả của Nhật Bản và Việt Nam năm 2021. Sản phẩm thịt, sản phẩm sữa và trứng cũng không tránh khỏi tác động, với mức thiệt hại trung bình 16 triệu tấn/năm, tương đương sản lượng của Mexico và Ấn Độ năm 2021.
Sự khác biệt về tác động của thiên tai trong các khu vực
Báo cáo nêu rõ sự khác biệt về tác động của thiên tai trong các khu vực, vùng và nhóm quốc gia khác nhau: châu Á, châu Phi, châu Âu và châu Mỹ đều gánh chịu mức độ tương tự của tổn thất kinh tế. Tuy nhiên, tỷ lệ tổn thất ở châu Á chỉ chiếm 4% giá trị gia tăng nông nghiệp, trong khi ở châu Phi, con số này tương ứng gần 8%. Điều này cho thấy sự khác biệt đáng kể giữa các vùng và quốc gia.
Ngoài ra, báo cáo cũng đã nêu rõ rằng tổn thất về nông nghiệp cao hơn ở các nước thu nhập cao, trung bình thấp và trung bình cao, trong khi các nước thu nhập thấp, đặc biệt là các quốc đảo nhỏ đang phát triển, chịu tỷ lệ thiệt hại cao nhất đối với giá trị gia tăng trong lĩnh vực nông nghiệp.
Tác động chồng chất của thiên tai
Sự gia tăng về tần suất, cường độ và độ phức tạp của các sự kiện thiên tai đã là một vấn đề nghiêm trọng trong 20 năm qua, từ 100 sự kiện mỗi năm vào những năm 1970 lên đến khoảng 400 sự kiện mỗi năm trên toàn thế giới. Các tác động của thiên tai không chỉ giới hạn ở mức hiện tại mà còn dự kiến sẽ trở nên tồi tệ hơn trong tương lai, do những thảm họa khí hậu dự đoán sẽ làm gia tăng các lỗ hổng xã hội và sinh thái hiện có.
Báo cáo cũng đã đề cập đến các nguyên nhân cơ bản gây ra rủi ro thiên tai, bao gồm biến đổi khí hậu, nghèo đói và bất bình đẳng, tăng trưởng dân số, tình trạng khẩn cấp về sức khỏe do đại dịch gây ra, các hoạt động như quản lý và sử dụng đất không bền vững, xung đột vũ trang và suy thoái môi trường.
Mức độ mất mát và thiệt hại do thảm họa gây ra phụ thuộc vào tốc độ và quy mô không gian mà tại đó thảm họa tương tác với tình trạng dễ bị tổn thương và các yếu tố rủi ro tồn tại từ trước, cùng với số lượng tài sản hoặc sinh kế bị ảnh hưởng. Trong các trường hợp cực đoan, các thảm họa thiên tai có thể dẫn đến sự di dời và di cư của người dân nông thôn, gây ra tác động tiêu cực đến hệ thống nông sản thực phẩm và làm tăng tình trạng mất an ninh lương thực.
Tăng khả năng phục hồi của hệ thống nông nghiệp thực phẩm
Nông dân, đặc biệt là những người canh tác trong điều kiện trời mưa, là đối tượng dễ bị tổn thương nhất trong hệ thống nông nghiệp thực phẩm và cần được hỗ trợ. Việc áp dụng các biện pháp thực hành tốt để giảm thiểu rủi ro thiên tai ở cấp trang trại có thể giúp nông dân quy mô nhỏ tránh thiệt hại và nâng cao khả năng phục hồi của họ. Đầu tư vào các biện pháp thực hành tốt giảm thiểu rủi ro thiên tai ở cấp trang trại có thể mang lại hiệu quả tốt hơn, trung bình lên đến 2,2 lần so với các biện pháp thực hành đã áp dụng trước đây.
Báo cáo cũng đề xuất rằng các biện pháp can thiệp chủ động và kịp thời để ứng phó với các mối nguy hiểm được dự báo là rất quan trọng để xây dựng khả năng phục hồi. Ví dụ, việc thực hiện hành động dự đoán ở một số quốc gia đã chứng minh tỷ lệ lợi ích/chi phí thuận lợi khi đầu tư vào phòng chống và ứng phó thảm họa. Báo cáo cho thấy rằng, với mỗi đô la đầu tư vào hành động phòng ngừa, các gia đình ở nông thôn có thể thu được tới 7 đô la lợi ích và tránh được thiệt hại về nông nghiệp.
Cuối cùng, báo cáo của FAO đã đưa ra ba ưu tiên hành động chính bao gồm: cải thiện dữ liệu và thông tin về tác động của thiên tai đối với tất cả các lĩnh vực nông nghiệp; phát triển và lồng ghép các phương pháp tiếp cận giảm thiểu rủi ro thiên tai đa ngành và đa thiên tai vào chính sách và chương trình ở tất cả các cấp; và tăng cường đầu tư vào khả năng phục hồi nhằm mang lại lợi ích trong việc giảm thiểu rủi ro thiên tai trong nông nghiệp và cải thiện sản xuất nông nghiệp và sinh kế.
Hồng Hà
