Ảnh hưởng của sự phát triển nền công nghiệp bán dẫn đến sinh thái nông nghiệp tại Việt Nam

LTS: Sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam trong thời gian gần đây đã có những ảnh hưởng sâu sắc tới sinh thái nông nghiệp. Bài viết này phân tích các tác động tích cực và tiêu cực của sự phát triển công nghiệp bán dẫn lên nền nông nghiệp Việt Nam. Về mặt tích cực, sự đầu tư mạnh mẽ vào công nghiệp bán dẫn đã giúp tạo việc làm và thu nhập ổn định cho người lao động nông thôn. Sự phát triển công nghiệp cũng kéo theo sự đầu tư vào cơ sở hạ tầng, giúp nâng cao trình độ và năng lực của nền nông nghiệp. Thuế và phí thu được từ công nghiệp bán dẫn cũng góp phần quan trọng vào ngân sách đầu tư cho nông nghiệp. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có những tác động tiêu cực không thể phủ nhận. Sự dịch chuyển nhân lực và tài nguyên sang công nghiệp bán dẫn đã làm suy giảm nguồn lực cho nông nghiệp. Ô nhiễm môi trường từ hoạt động công nghiệp cũng gây ảnh hưởng xấu tới đất đai và nguồn nước phục vụ sản xuất.

Các nhà sản xuất thiết bị điện tử bán dẫn.

Nền công nghiệp bán dẫn là ngành công nghiệp sản xuất các linh kiện và thiết bị bán dẫn như chip, vi mạch tích hợp, tấm wafer... Sản phẩm bán dẫn được ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực điện tử, viễn thông, tin học, ô tô... tại Việt Nam. Ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển ban đầu, mới chỉ dừng lại ở các công đoạn gia công, lắp ráp đơn giản, chưa có nhà máy sản xuất chip, vi mạch tích hợp. Phải nhập khẩu phần lớn nguyên liệu, công nghệ từ nước ngoài. Một số doanh nghiệp FDI đã đầu tư các nhà máy sản xuất linh kiện điện tử, phụ tùng ô tô có sử dụng công nghệ bán dẫn. Do đó, xu thế phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam được Chính phủ thực hiện chính sách thu hút đầu tư mạnh mẽ vào lĩnh vực bán dẫn, xây dựng các khu công nghiệp chuyên sâu, đồng thời kêu gọi một số tập đoàn công nghệ lớn thế giới như Samsung, Intel... đầu tư nhà máy sản xuất tại Việt Nam. Hợp tác chuyển giao công nghệ với các nước như Hàn Quốc, Đài Loan... để nâng cao năng lực nghiên cứu và sản xuất bán dẫn trong nước. Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu phát triển ngành công nghiệp bán dẫn.

Ảnh hưởng của sự phát triển nền công nghiệp bán dẫn đối với hệ sinh thái nông nghiệp tại Việt Nam

Tạo công ăn việc làm và thu nhập cho người dân nông thôn, giảm bớt áp lực lao động nông nghiệp: Sự phát triển của công nghiệp bán dẫn đã thu hút nhiều nhà máy, khu công nghiệp đặt tại các vùng nông thôn. Điều này tạo ra nhiều việc làm mới cho người dân tại địa phương, giảm bớt tình trạng thất nghiệp và thiếu việc làm ở nông thôn. Thu nhập từ làm công nhân các nhà máy bán dẫn ổn định hơn so với làm nông nghiệp truyền thống. Đây là cơ hội để người dân nông thôn cải thiện đời sống vật chất. Việc chuyển dịch một bộ phận lực lượng lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp giúp giảm áp lực về lao động đối với sản xuất nông nghiệp. Cán cân cung cầu lao động được cân bằng hơn. Thu nhập từ công nghiệp bán dẫn giúp người dân có vốn đầu tư trở lại cho sản xuất nông nghiệp, áp dụng khoa học kỹ thuật và cơ giới hóa nông nghiệp.

Thu hút đầu tư, chuyển giao công nghệ giúp nâng cao năng lực sản xuất nông nghiệp: Sự phát triển của công nghiệp bán dẫn thu hút nhiều dự án đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, đặc biệt là các tập đoàn đa quốc gia hàng đầu. Điều này mở ra cơ hội chuyển giao công nghệ tiên tiến cho Việt Nam. Các công nghệ tiên tiến được chuyển giao có thể được ứng dụng vào nông nghiệp để nâng cao năng suất và chất lượng. Cụ thể như công nghệ tự động hóa, cảm biến thông minh, công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học... Việc ứng dụng công nghệ mới giúp cải thiện giống cây trồng, vật nuôi, quy trình canh tác tiên tiến, tự động hóa sản xuất và quản lý; từ đó, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản. Chuyển giao công nghệ cũng giúp nâng cao trình độ và kỹ năng của người nông dân, giúp họ làm chủ được công nghệ hiện đại. Đầu tư cơ sở hạ tầng nông thôn như giao thông, điện, internet... tạo điều kiện thuận lợi hơn cho ứng dụng công nghệ vào sản xuất.

Cải thiện hạ tầng giao thông, điện nước ở nông thôn giúp phát triển sản xuất: Sự phát triển của công nghiệp bán dẫn thường đi kèm với đầu tư xây dựng, nâng cấp hạ tầng giao thông kết nối với các khu công nghiệp và khu vực nông thôn. Điều này giúp người dân nông thôn đi lại thuận tiện hơn. Hệ thống đường giao thông tốt hơn giúp giảm chi phí vận chuyển, lưu thông hàng hóa nông sản nhanh chóng và thuận lợi hơn. Đầu tư hệ thống điện, cung cấp điện ổn định cho nông thôn giúp ứng dụng cơ giới hóa và các thiết bị điện trong sản xuất. Cấp thoát nước tốt hơn phục vụ tưới tiêu, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản. Internet được mở rộng đến nông thôn giúp người dân tiếp cận thông tin, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Hạ tầng tốt thu hút doanh nghiệp đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh nông nghiệp.

Đóng thuế, phí cho ngân sách nhà nước có thể đầu tư trở lại cho nông nghiệp: Sự phát triển của công nghiệp bán dẫn đóng góp ngân sách nhà nước thông qua các khoản thuế và phí như: thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế nhập khẩu linh kiện thiết bị, phí môi trường.... Các khoản thuế, phí thu được từ hoạt động của các doanh nghiệp bán dẫn sẽ được đưa vào ngân sách nhà nước. Từ nguồn thu ngân sách, Nhà nước có thể đầu tư trở lại cho các chương trình phát triển nông nghiệp như: đầu tư cơ sở hạ tầng nông thôn, tài trợ khuyến nông, nghiên cứu và chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, hỗ trợ nông dân tiếp cận vốn, công nghệ.... Nhờ vậy, ngành nông nghiệp được hưởng lợi từ nguồn thu ngân sách của công nghiệp bán dẫn, góp phần phát triển sản xuất nông nghiệp.

Tuy nhiên, bên cạnh các ảnh hưởng tích cực, sự phát triển của nền công nghiệp bán dẫn cũng sẽ khiến hệ thống sinh thái nông nghiệp Việt Nam bị ảnh hưởng:

Thu hút nguồn nhân lực, đất đai từ nông nghiệp sang công nghiệp, làm suy giảm sản xuất nông nghiệp: Sự phát triển của công nghiệp bán dẫn với mức lương và điều kiện làm việc tốt hơn đã thu hút nhiều lao động từ nông thôn chuyển sang làm công nhân. Điều này dẫn đến nguồn lao động cho sản xuất nông nghiệp bị suy giảm, nhất là lực lượng lao động trẻ và có trình độ. Bên cạnh đó, nhiều diện tích đất nông nghiệp bị chuyển đổi sang đất công nghiệp phục vụ cho các khu, cụm công nghiệp bán dẫn. Việc mất đất sản xuất nông nghiệp càng làm giảm sản lượng nông sản. Tình trạng thiếu hụt lao động và đất đai do bị thu hút sang công nghiệp bán dẫn sẽ làm giảm sức sản xuất và năng suất của ngành nông nghiệp.

Ô nhiễm môi trường, làm suy thoái đất và nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp: Hoạt động sản xuất công nghiệp bán dẫn tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường không khí, nước và đất nếu không được kiểm soát tốt. Các chất thải nguy hại, hóa chất độc hại có thể phát tán vào không khí và nguồn nước xung quanh các nhà máy, khu công nghiệp bán dẫn. Nước thải công nghiệp nếu xử lý không triệt để trước khi thải ra môi trường sẽ làm ô nhiễm nguồn nước phục vụ tưới tiêu cho nông nghiệp.; Đất nông nghiệp xung quanh các khu công nghiệp cũng có thể bị nhiễm bẩn do các chất thải rò rỉ hoặc thấm vào đất. Tình trạng ô nhiễm kéo dài sẽ làm suy thoái chất lượng đất và nguồn nước, ảnh hưởng xấu tới năng suất cây trồng và sức khỏe con người.

Phá vỡ sinh thái nông nghiệp truyền thống do đô thị hóa, làm thay đổi các hoạt động canh tác: Sự phát triển của công nghiệp bán dẫn thường tập trung vào các khu công nghiệp, khu chế xuất. Điều này thúc đẩy quá trình đô thị hóa tại các vùng ven đô. Đô thị hóa dẫn tới tình trạng chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp ngày càng nhiều. Các hoạt động sản xuất nông nghiệp truyền thống bị phá vỡ do mất dần diện tích đất canh tác hoặc bị thu hẹp quy mô. Đô thị hóa cũng làm thay đổi cách thức sản xuất nông nghiệp truyền thống. Người nông dân buộc phải áp dụng các phương thức canh tác mới để thích ứng. Môi trường sống nông thôn dần bị biến đổi theo hướng đô thị khiến sinh thái nông nghiệp truyền thống bị phá vỡ.

Biến đổi khí hậu toàn cầu do phát thải công nghiệp ảnh hưởng đến năng suất nông nghiệp: Hoạt động của các nhà máy, khu công nghiệp bán dẫn góp phần làm gia tăng lượng khí thải nhà kính như CO2, methane.... Sự gia tăng khí nhà kính làm cho hiện tượng nóng lên toàn cầu ngày càng trầm trọng, dẫn đến những thay đổi lớn về khí hậu trên toàn thế giới. Biến đổi khí hậu làm gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, hạn hán, sâu bệnh nguy hiểm... ảnh hưởng trực tiếp tới sản xuất nông nghiệp. Năng suất cây trồng giảm sút do gặp phải điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Chi phí đầu tư cho sản xuất nông nghiệp tăng do phòng tránh thiên tai. Đất đai bị suy thoái và mất dần độ phì nhiêu do biến đổi khí hậu.

Giải bóng đá Vi mạch Việt Nam khu vực Miền Bắc năm 2023.

Tại Việt Nam, những năm gần đây cộng đồng Vi mạch Việt Nam (CĐVMVN) đã được thành lập và phát triển, đây là cộng đồng kết nối các kỹ sư vi mạch Việt Nam. Đến nay CĐVMVN đã có hơn 19.000 thành viên trên khắp cả nước. Cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối, trao đổi kiến thức, kinh nghiệm giữa các kỹ sư vi mạch, góp phần nâng cao năng lực ngành vi mạch Việt Nam.

Tạp chí điện tử Sinh thái nông nghiệp đồng hành đưa tin về CĐVMVN và hoạt động của cộng đồng. Việc này giúp quảng bá hình ảnh và vai trò của cộng đồng vi mạch tới công chúng. Ngoài hoạt động chuyên môn, CĐVMVN còn tổ chức các hoạt động thể thao, giải bóng đá thường niên nhằm tăng cường sức khỏe, tinh thần đoàn kết cho các thành viên. Giải bóng đá lần thứ 4 của CĐVMVN khu vực Bắc sẽ diễn ra vào tháng 11/2023.

Trong thời gian tới, Tạp chí điện tử Sinh thái nông nghiệp sẽ hỗ trợ cộng đồng kêu gọi tài trợ, cổ vũ tinh thần cho giải bóng đá của CĐVMVN, góp phần thúc đẩy phong trào thể thao lành mạnh trong cộng đồng kỹ sư.

Chử Hoàng