Từ trên cao nhìn xuống, nước Úc hiện lên như một bức tranh sống động, với những cánh đồng lúa mì Tây Úc trải dài như tấm thảm vàng và đồng cỏ Queensland với những đàn bò, cừu thong dong gặm cỏ. Với diện tích 7,69 triệu km², nông nghiệp không chỉ là nền tảng kinh tế mà còn là linh hồn của quốc gia. Tuy nhiên, đằng sau khung cảnh này, một sự chuyển đổi âm thầm đang diễn ra. Từ Perth đến Sydney, từ Darwin đến Melbourne, các trung tâm dịch vụ nông nghiệp trên khắp các tiểu bang, tỉnh, thành phố và quận huyện đang đứng trước "ngã ba đường" của sự chuyển đổi.
Tình hình hiện tại: Phân bố rộng rãi nhưng không đồng đều
Mạng lưới dịch vụ nông nghiệp của Úc bắt đầu từ những năm 1950 và hiện đã hình thành một hệ thống đa tầng phủ sóng toàn quốc. Ở cấp tiểu bang, Sở Công nghiệp Cơ bản (DPI) của New South Wales đã thành lập một số trung tâm dịch vụ nông nghiệp khu vực. Ở cấp địa phương, chính quyền quận cũng vận hành các điểm cung cấp dịch vụ với quy mô khác nhau.
Bang Victoria có mạng lưới trung tâm dịch vụ nông nghiệp dày đặc nhất, với các chi nhánh ở hầu hết các quận, cung cấp đầy đủ các dịch vụ từ kiểm tra đất đến tư vấn thị trường. Bang Tây Úc sử dụng mô hình "trung tâm dịch vụ lưu động", sử dụng xe chuyên dụng để cung cấp dịch vụ tận nhà cho nông dân ở các vùng sâu vùng xa.
Mark Taylor quản lý một trung tâm dịch vụ nông nghiệp ở miền trung bang New South Wales cho biết: “Không ai hiểu rõ vùng đất này hơn người dân địa phương, giá trị lớn nhất của các trung tâm của chúng tôi là gắn bó chặt chẽ với cộng đồng”.
Tuy nhiên, sự phân bổ không đồng đều. Ở vùng Lãnh thổ phía Bắc dân cư thưa thớt và một số vùng của bang hải đảo Tasmania, nông dân phải lái xe hàng trăm km để tiếp cận các dịch vụ trực tiếp.
Vấn đề: Thiếu hụt tài chính và mất nhân tài
Một nhân viên tại trung tâm dịch vụ nông nghiệp cấp quận ở bang Nam Úc cho biết: "Năm ngoái, ngân sách của trung tâm chúng tôi đã bị cắt giảm 15% và chúng tôi phải giảm số chuyến thăm thực địa".
Thiếu kinh phí là một vấn đề phổ biến mà các trung tâm dịch vụ nông nghiệp ở mọi cấp độ đang phải đối mặt. Do ngân sách chính phủ bị thắt chặt, nhiều trung tâm đã buộc phải thu hẹp quy mô và giảm dịch vụ cung cấp. Một nghiên cứu năm 2022 của Đại học Tây Úc cho thấy, kinh phí của chính phủ dành cho các trung tâm dịch vụ nông nghiệp khu vực đã giảm 23% trong thập kỷ qua.
Khủng hoảng nhân tài còn nghiêm trọng hơn. Các trung tâm dịch vụ nông nghiệp cần cả chuyên gia am hiểu công nghệ nông nghiệp hiện đại lẫn những người thực hành am hiểu điều kiện địa phương, nhưng những nhân tài như vậy ngày càng khó tìm.
"Người trẻ đều đổ xô lên thành phố học tài chính và công nghệ thông tin. Không mấy ai muốn quay lại tiếp quản trang trại, chứ đừng nói đến việc làm việc tại một trung tâm dịch vụ nông nghiệp", Marina Kent chuyên gia tư vấn cao cấp tại một trung tâm dịch vụ ở Victoria than thở. Bà sắp đến tuổi nghỉ hưu, nhưng vẫn chưa tìm được người kế nhiệm phù hợp.
Thách thức: Biến đổi khí hậu và chuyển đổi thị trường
Nông nghiệp Úc đang phải đối mặt với những thách thức khí hậu chưa từng có. Mùa cháy rừng 2019-2020 vẫn còn in đậm trong tâm trí mọi người, tiếp theo là hàng loạt trận lũ lụt dọc bờ biển phía đông. Tần suất các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng tăng, đang đặt ra những thách thức mới cho các trung tâm dịch vụ nông nghiệp.
Một chuyên gia về khí hậu tại một trung tâm dịch vụ ở phía bắc New South Wales cho biết: "Nông dân không còn đến hỏi chúng tôi thời điểm nào là tốt nhất để trồng trọt nữa mà là liệu thời điểm đó có còn phù hợp để trồng lúa mì trong tương lai không".
Môi trường thị trường cũng đang thay đổi nhanh chóng. Việc tái cấu trúc mô hình thương mại toàn cầu, sự thay đổi sở thích của người tiêu dùng và sự phát triển của công nghệ nông nghiệp kỹ thuật số đòi hỏi các trung tâm dịch vụ nông nghiệp phải nhanh chóng thích ứng.
"Mười năm trước, chúng tôi chủ yếu cung cấp hướng dẫn về công nghệ sản xuất. Giờ đây, chúng tôi cần giúp nông dân hiểu các xu hướng thị trường quốc tế, nền tảng thương mại điện tử và thậm chí cả công nghệ truy xuất nguồn gốc blockchain", người đứng đầu một trung tâm nông nghiệp đổi mới ở Queensland cho biết.
Cơ hội: Đổi mới công nghệ và hỗ trợ chính sách
Thách thức cũng mang đến cơ hội. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số, đã mở ra những khả năng mới cho việc chuyển đổi các trung tâm dịch vụ nông nghiệp. Các công nghệ mới như chẩn đoán từ xa, kiểm tra bằng máy bay không người lái và phân tích dữ liệu lớn đang được đưa vào các hệ thống dịch vụ.
Năm 2021, chính phủ Úc đã khởi động sáng kiến "Tương lai Nông nghiệp", dự kiến đầu tư hàng tỷ đô la Úc để hỗ trợ đổi mới nông nghiệp, bao gồm chuyển đổi số các trung tâm dịch vụ nông nghiệp. Chính quyền các tiểu bang cũng đã triển khai các chương trình hỗ trợ, chẳng hạn như dự án "Trang trại Thông minh" của Victoria và chương trình "Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp Kỹ thuật số" của Tây Úc.
Đồng thời, sự quan tâm ngày càng tăng của mọi người đối với nền nông nghiệp bền vững đã mở ra những lĩnh vực mới cho các trung tâm dịch vụ, trong đó nông nghiệp carbon, bồi thường sinh thái và chứng nhận hữu cơ đang trở thành các hạng mục dịch vụ phổ biến.
"Chúng tôi hiện giúp nông dân tính toán lượng khí thải carbon và xin trợ cấp môi trường, những dịch vụ không hề tồn tại cách đây 5 năm", một chuyên gia tư vấn tại trung tâm tư vấn nông nghiệp ở Tasmania cho biết.
Xu hướng phát triển: từ dịch vụ đơn lẻ đến giải pháp toàn diện
Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp Úc đang trong quá trình chuyển đổi từ "nhà cung cấp dịch vụ kỹ thuật" thành "nền tảng giải pháp tích hợp".
Theo mô hình truyền thống, các trung tâm dịch vụ chủ yếu cung cấp các dịch vụ đơn lẻ như kiểm soát dịch hại, đất và phân bón, kỹ thuật trồng trọt. Mô hình mới đòi hỏi các trung tâm dịch vụ phải cung cấp các giải pháp toàn diện từ sản xuất đến bán hàng, bao gồm thông tin thị trường, hỗ trợ tài chính và quản lý rủi ro.
"Nông dân không còn hài lòng với việc biết cách trồng trọt tốt hơn. Họ muốn biết thêm về cách bán hàng tốt hơn, cách đối phó với rủi ro và cách nhận được hỗ trợ tài chính", chủ tịch Liên đoàn Nông nghiệp Queensland cho biết.
Một xu hướng đáng chú ý khác là sự phát triển sâu rộng của quan hệ đối tác công tư. Nhiều trung tâm dịch vụ nông nghiệp đang hợp tác với các doanh nghiệp nông nghiệp và viện nghiên cứu để cùng phát triển các dự án dịch vụ. Ví dụ, Sở Nông nghiệp New South Wales (DPI) đã hợp tác với một số công ty công nghệ nông nghiệp để cung cấp cho nông dân các giải pháp công nghệ ưu đãi.
Kế hoạch khả thi: Phát triển đa dạng và chuyển đổi số
Trước tình hình hiện tại, sự phát triển trong tương lai của Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp Úc có thể đạt được theo các hướng sau:
Đa dạng hóa dịch vụ: Mở rộng dịch vụ trong các lĩnh vực mới nổi như du lịch nông nghiệp, giao dịch carbon và năng lượng tái tạo để giúp nông dân đa dạng hóa nguồn thu nhập. Một số trung tâm dịch vụ ở Nam Úc đã bắt đầu cung cấp dịch vụ lập kế hoạch du lịch nông nghiệp, giúp các trang trại điều chỉnh cơ sở vật chất để đón tiếp du khách.
Các mô hình hoạt động sáng tạo: Khai thác quan hệ đối tác công tư, thu hút vốn doanh nghiệp và công nghệ để giảm bớt áp lực ngân sách chính phủ. Một dự án thí điểm ở Tây Úc đã sáp nhập các trung tâm dịch vụ nông nghiệp với các hợp tác xã nông nghiệp địa phương, giúp tiết kiệm chi phí và cải thiện các dịch vụ mục tiêu.
Nâng cấp kỹ thuật số: Tận dụng tư vấn từ xa, nền tảng trực tuyến, ứng dụng di động và các công nghệ khác để mở rộng phạm vi dịch vụ và giảm chi phí cung cấp dịch vụ. Nền tảng "Cố vấn nông nghiệp trực tuyến" của Victoria cho phép nông dân nhận được tư vấn chuyên môn qua cuộc gọi video.
Phát triển tài năng: Hợp tác với các trường đại học để phát triển tài năng, cung cấp mức lương cạnh tranh và lộ trình nghề nghiệp để thu hút giới trẻ tham gia ngành dịch vụ nông nghiệp. Đại học New South Wales đã thành lập chuyên ngành Quản lý dịch vụ nông nghiệp, cung cấp cho sinh viên cả đào tạo lý thuyết và thực hành.
Hợp tác khu vực: Tăng cường thiết lập mạng lưới trung tâm dịch vụ liên vùng để chia sẻ nguồn lực và chuyên môn, đồng thời nâng cao năng lực dịch vụ tổng thể. Trên toàn quốc, các nỗ lực đang được tiến hành nhằm thiết lập liên minh các trung tâm dịch vụ nông nghiệp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi kinh nghiệm và công nghệ giữa các bang.
Phần kết luận
Các trung tâm dịch vụ nông nghiệp Úc đang ở trong thời khắc chuyển mình lịch sử. Các trung tâm dịch vụ này, trải rộng trên khắp các tiểu bang, tỉnh, thành phố và quận, không chỉ là nơi truyền tải công nghệ và thông tin, mà còn là trụ cột quan trọng giúp nền nông nghiệp Úc thích ứng với tương lai.
Như một cố vấn nông nghiệp cấp cao đã nói: "Chúng ta có thể không còn ở ngoài đồng nhiều như trước, nhưng ảnh hưởng của chúng ta đối với tương lai của ngành nông nghiệp lại lớn hơn bao giờ hết".
Đối mặt với nhiều thách thức từ biến đổi khí hậu, biến động thị trường và đổi mới công nghệ, các trung tâm dịch vụ nông nghiệp cần xác định lại vai trò và giá trị của mình. Chỉ bằng cách liên tục đổi mới và thích ứng với thay đổi, mới có thể tiếp tục bảo vệ sự thịnh vượng và phát triển của nền nông nghiệp Úc.
