Đảng bộ Trung tâm Khuyến nông quốc gia nhấn mạnh thông điệp này trong tham luận tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, coi đây là bước ngoặt cần thiết để đáp ứng yêu cầu phát triển mới của ngành nông nghiệp.
Từ “dạy kỹ thuật” sang “huấn luyện sản xuất kinh doanh”
Theo định hướng mới, khuyến nông không chỉ giải quyết sự vụ, hướng dẫn kỹ thuật đơn lẻ mà phải đóng vai trò cầu nối hiệu quả giữa khoa học và sản xuất, giữa sản xuất và thị trường, giữa nông dân, hợp tác xã với doanh nghiệp. Mục tiêu là tổ chức lại sản xuất hiệu quả, nâng cao giá trị gia tăng của nông sản và sức cạnh tranh của nông nghiệp Việt Nam.
Khuyến nông sẽ chuyển từ cơ chế bao cấp sang cung cấp dịch vụ công chuyên nghiệp theo cơ chế thị trường. Điều này đòi hỏi đổi mới mạnh mẽ nội dung và phương pháp, gắn với các chương trình mục tiêu quốc gia, chiến lược ngành, bảo đảm tính thiết thực, hiệu quả và hướng tới phát triển bền vững.
Trọng tâm của quá trình đổi mới là tri thức hóa nông dân. Người nông dân sẽ được đào tạo để có tư duy sản xuất hàng hóa, khả năng quản trị và làm chủ chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ. Thay vì chỉ “dạy kỹ thuật”, khuyến nông sẽ “huấn luyện sản xuất kinh doanh” theo chuỗi, giúp nông dân chủ động thích ứng với thị trường và hình thành đội ngũ nông dân chuyên nghiệp, sáng tạo.
Đảng bộ Trung tâm Khuyến nông quốc gia xác định khuyến nông không chỉ giải quyết sự vụ, hướng dẫn kỹ thuật đơn lẻ mà phải đóng vai trò cầu nối hiệu quả giữa khoa học và sản xuất, giữa sản xuất và thị trường, giữa nông dân, hợp tác xã với doanh nghiệp.
Từ nền tảng đó, khuyến nông được kỳ vọng trở thành hạt nhân gắn kết các chủ thể trong chuỗi giá trị nông nghiệp, thúc đẩy liên kết sản xuất - tiêu thụ, lan tỏa mô hình hiệu quả, huy động nguồn lực xã hội phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững.
Để làm được điều này, hệ thống khuyến nông sẽ được kiện toàn tinh gọn, hiệu quả, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ và đầu mối chỉ đạo thống nhất. Phân cấp, phân quyền đi đôi với nâng cao năng lực thực thi, phù hợp với đặc thù sản xuất từng vùng, từng địa phương.
Cơ chế phối hợp hiệu quả giữa khuyến nông nhà nước với khuyến nông doanh nghiệp và khuyến nông cộng đồng sẽ được xây dựng theo chuỗi ngành hàng. Công nghệ thông tin và chuyển đổi số sẽ được đẩy mạnh ứng dụng, hướng tới hệ thống khuyến nông chuyên nghiệp, sáng tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.
Xã hội hóa và số hóa mạnh mẽ
Một điểm nhấn quan trọng là thúc đẩy xã hội hóa khuyến nông. Doanh nghiệp, hợp tác xã, nhà khoa học, tổ chức chính trị - xã hội, báo chí và truyền thông sẽ được khuyến khích tham gia hoạt động khuyến nông. Hợp tác công - tư (PPP) sẽ là mô hình then chốt trong đào tạo, xây dựng mô hình trình diễn, tư vấn và cung cấp dịch vụ khuyến nông.
Phong trào “nông dân sản xuất giỏi, nông dân giúp nông dân” sẽ được phát triển mạnh, gắn với chia sẻ tri thức cộng đồng. Các tổ chức, cá nhân tham gia khuyến nông sẽ cung cấp dịch vụ đáp ứng nhu cầu thực tế, đồng thời lồng ghép với các chương trình mục tiêu quốc gia và đề án phát triển nông nghiệp – nông dân – nông thôn.
Trung tâm khuyến nông số, mạng lưới cộng tác viên khuyến nông thông minh sẽ được thí điểm và nhân rộng, phù hợp với từng địa phương, từng ngành hàng. Đây là bước tiến quan trọng để khuyến nông bắt kịp xu hướng số hóa trong quản lý, điều hành và cung cấp dịch vụ.
Từ đây, yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực khuyến nông trở nên cấp bách. Nguồn nhân lực sẽ được chuẩn hóa và chuyên nghiệp hóa, đi cùng chính sách hỗ trợ phát triển khuyến nông xã hội hóa và hình thành đội ngũ chuyên gia trình độ cao.
Ở cấp cơ sở, lực lượng khuyến nông cộng đồng sẽ được bồi dưỡng đủ năng lực để đồng hành, hướng dẫn nông dân ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, phát triển sản xuất, xây dựng nông thôn mới. Cán bộ khuyến nông sẽ được tập huấn nâng cao kỹ năng chuyên môn, truyền thông, chuyển giao công nghệ và kỹ năng số.
Tất cả những định hướng đổi mới này đều hướng về mục tiêu chung là xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp hiệu quả, bền vững; nâng cao dân trí nông thôn, tri thức hóa nông dân; tạo động lực để nông nghiệp Việt Nam phát triển xanh, giảm phát thải, thích ứng với biến đổi khí hậu và hội nhập sâu rộng.
Theo định hướng này, khuyến nông sẽ không còn là hoạt động phụ trợ mà trở thành một trụ cột chiến lược của ngành, góp phần đưa nông nghiệp Việt Nam tiến lên theo hướng sinh thái, hiện đại và hội nhập, với người nông dân là chủ thể trung tâm của quá trình phát triển.
