Trong cơ thể thực vật luôn tồn tại các gen kháng và cơ chế phòng vệ tự nhiên, giúp cây chống lại các tác nhân bất lợi từ nấm, vi khuẩn, virus hay côn trùng. Tuy nhiên, khả năng này thường phát huy chậm, khiến cây dễ nhiễm bệnh, sinh trưởng kém và giảm năng suất.
Trước thực tế đó, nhóm nghiên cứu ở Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam đã triển khai đề tài “Nghiên cứu sản xuất và ứng dụng chế phẩm sinh học phối hợp oligo chitosan, salicylic acid và silic để tăng khả năng kháng bệnh của cây trồng”.
Oligo chitosan, salicylic acid và silic đều là những nguyên liệu có sẵn và phổ biến trên thị trường, thuận tiện cho việc ứng dụng vào sản xuất.
Trong đó, chitosan được chiết xuất từ vỏ tôm, rồi xử lý enzyme để tạo ra oligo chitosan - hợp chất dễ tan, có khả năng kháng nấm tự nhiên. Sau đó, oligo chitosan được kết hợp với hormone thực vật salicylic acid và nguyên tố vi lượng silic. Các thành phần được hòa trộn theo tỷ lệ tối ưu để tạo ra dung dịch đồng nhất, dễ sử dụng cho cây trồng qua phun lá, tưới rễ hoặc xử lý hạt giống.
Theo nhóm thực hiện, sự phối hợp này giúp cây “đánh thức” cơ chế kháng tự nhiên ngay từ giai đoạn đầu, làm tăng khả năng phòng vệ trước nấm, vi khuẩn, virus và các mầm bệnh khác. Oligo chitosan có khả năng hòa hợp sinh học cao, tự phân hủy, vừa chống nấm, vừa tăng cường khả năng miễn dịch trong điều kiện bình thường. Salicylic acid đóng vai trò “hệ thống báo động”, khi mầm bệnh xâm nhập, nồng độ hormone thực vật này trong mô tế bào tăng lên, kích thích cây chủ động chống lại ký sinh trùng. Silic góp phần tái tạo và làm chắc vách tế bào, tạo hàng rào vật lý bảo vệ cây trước các stress môi trường và bệnh hại.
Thực nghiệm trên lúa, rau ăn lá và dưa chuột tại các địa phương ở Phú Yên (cũ) như xã An Hòa Hải, Hòa Tân Tây và Hòa Tân Đông cho thấy hiệu quả rõ rệt, năng suất tăng từ 19–48%, tỷ lệ nhiễm bệnh đạo ôn trên lúa và bệnh thán thư trên rau giảm đáng kể. Đồng thời, các diện tích thử nghiệm đều ghi nhận việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật giảm, nhờ đó góp phần hạn chế ô nhiễm môi trường đất, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Đề tài đã được Sở KH&CN Đắk Lắk nghiệm thu mới đây, kết quả đạt.
Tin đăng KH&PT số 1364 (số 40/2025).
