Phân bón đóng một vai trò quan trọng trong nền nông nghiệp hiện đại, cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng và thúc đẩy cây trồng phát triển khỏe mạnh và năng suất cao. Phân bón chủ yếu cung cấp cho cây trồng ba nguyên tố đa lượng chính - nitơ (N), phốt pho (P) và kali (K). Đây là những nguyên tố dinh dưỡng cơ bản, không thể thiếu cho sự phát triển của cây trồng. Ngoài ra, phân bón còn chứa một số chất dinh dưỡng khác như lưu huỳnh (S), magie (Mg), canxi (Ca) và các nguyên tố vi lượng khác nhau, bao gồm kẽm (Zn), sắt (Fe), boron (B), mangan (Mn), đồng (Cu) và molypden (Mo). Một số cây cũng cần thêm chất dinh dưỡng như natri (Na) và coban (Co) để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng cụ thể của chúng.
Ngày nay, khi vấn đề an ninh lương thực toàn cầu ngày càng trở nên nổi bật, thì vai trò của phân bón là rất quan trọng. Phân bón giúp duy trì tính bền vững của sản xuất nông nghiệp, bằng cách bổ sung chất dinh dưỡng cho đất nông nghiệp bị cạn kiệt do tiếp tục trồng trọt. Nếu không sử dụng rộng rãi phân bón, sản xuất lương thực toàn cầu sẽ khó đáp ứng nhu cầu của dân số đang tăng nhanh.
Xu hướng thị trường phân bón toàn cầu
Năm 2023, thị trường phân bón toàn cầu ước tính đạt 122,08 tỷ USD và giá trị này dự kiến sẽ điều chỉnh lên 148,08 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 4,28%. Sự tăng trưởng ổn định của thị trường phân bón chủ yếu được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố khác nhau, như nhu cầu lương thực toàn cầu ngày càng tăng, sự phổ biến của các công nghệ nông nghiệp tiên tiến và sự phát triển của đất canh tác mới…
Từ góc độ các loại phân bón, phân đạm chiếm vị trí thống lĩnh trên thị trường, với thị phần bán ra đạt 50,68% trong năm 2023. Điều này là do phân đạm đóng vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp protein thực vật và tăng trưởng tổng thể. Ngoài ra, phân lân và kali cũng là thành phần quan trọng của thị trường vì chúng giúp thúc đẩy sự phát triển của rễ, ra hoa và đậu quả của cây. Sản xuất và tiêu thụ phân bón chủ yếu tập trung ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, chiếm 54,18% lượng tiêu thụ phân bón toàn cầu. Trong số đó, Trung Quốc với tư cách là nước tiêu thụ phân bón lớn nhất thế giới, năm 2023 đã tiêu thụ 48,94 triệu tấn, phản ánh quy mô ngành nông nghiệp khổng lồ của nước này.
Xu hướng khu vực và quốc gia
Sự phân bố địa lý của sản xuất và tiêu thụ phân bón cho thấy một số xu hướng quan trọng. Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản và Bắc Mỹ là những khu vực sản xuất phân bón lớn trên thế giới, trong đó Trung Quốc dẫn đầu về lượng tiêu thụ. Đặc biệt ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, khi dân số tăng và nhu cầu lương thực tăng, yêu cầu về năng suất nông nghiệp tiếp tục tăng, từ đó thúc đẩy tăng trưởng sử dụng phân bón. Trung Quốc không chỉ mở rộng năng lực sản xuất phân đạm, phân lân và phân kali, mà còn tăng cường khả năng xuất khẩu để đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài nước.
Việc sử dụng phân bón cũng phổ biến ở Bắc Mỹ và Châu Âu, nhưng diễn biến của thị trường thì khác. Bắc Mỹ và Châu Âu tập trung nhiều hơn vào tính bền vững và hiệu quả, đồng thời việc giảm tác động tiêu cực của phân bón đến môi trường là trọng tâm chính ở các khu vực này. Do đó, công nghệ nông nghiệp chính xác ngày càng trở nên phổ biến ở những khu vực này, nhằm giảm việc sử dụng quá nhiều phân bón và tăng năng suất cây trồng thông qua quản lý và bón phân khoa học.
Cạnh tranh thị trường và các doanh nghiệp lớn
Thị trường phân bón toàn cầu có tính cạnh tranh cao, với một số công ty lớn chiếm thị phần đáng kể. OCP, Yara, Nutrien, Mosaic và PhosAgro là những công ty chính, năm 2023 chiếm 37,83% thị phần doanh thu thị trường toàn cầu. Trong số đó, Tập đoàn OCP đã trở thành nhà sản xuất phân bón lớn nhất thế giới với thị phần 13,48%. Những công ty đáng chú ý khác bao gồm ICL, CF Industries, QAFCO và EuroChem Group.
Trong tương lai, sự cạnh tranh trên thị trường phân bón dự kiến sẽ trở nên gay gắt hơn, đặc biệt với sự liên tục hội nhập và mở rộng của các công ty phân bón phức hợp quy mô lớn. Lợi thế của các công ty này về thương hiệu, năng lực sản xuất, R&D, quản lý chuỗi cung ứng... sẽ giúp họ nổi bật trên thị trường. Các công ty hàng đầu này đang tập trung phát triển các loại phân bón hiệu quả hơn, cải tiến công nghệ dịch vụ nông nghiệp và kiểm soát tốt hơn chuỗi cung ứng thông qua tích hợp thượng nguồn và hạ nguồn, từ đó giảm chi phí và nâng cao khả năng cạnh tranh tổng thể.
Nhân tố thúc đẩy và trở ngại
Có nhiều yếu tố thúc đẩy sự tăng trưởng của thị trường phân bón toàn cầu. Thứ nhất, sự tăng trưởng nhanh chóng của dân số toàn cầu đã mang lại nhu cầu lớn về lương thực, điều này trực tiếp thúc đẩy tăng năng suất cây trồng và tăng cường sử dụng phân bón. Thứ hai, việc áp dụng các công nghệ nông nghiệp tiên tiến, chẳng hạn như canh tác chính xác, đã thúc đẩy hơn nữa nhu cầu về phân bón, vì những công nghệ này nhằm mục đích tối đa hóa năng suất cây trồng bằng cách tối ưu hóa đầu vào.
Tuy nhiên, thị trường phân bón cũng phải đối mặt với nhiều thách thức. Đầu tiên là chi phí cố định sản xuất phân bón cao, bị ảnh hưởng bởi nguồn cung nguyên liệu thô và giá năng lượng. Việc sản xuất phân đạm dựa vào khí tự nhiên, trong khi phân lân và phân kali lại phụ thuộc vào nguồn cung cấp quặng lân và quặng kali, nên biến động giá của các nguyên liệu này ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành sản xuất phân bón. Ngoài ra, thị trường phân bón gắn chặt với trồng trọt nên dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như thời tiết, biến động kinh tế và thay đổi chính sách. Những thay đổi trong trợ cấp nông nghiệp hoặc các quy định thương mại, có thể tác động đáng kể đến nhu cầu phân bón.
Vấn đề môi trường cũng là một thách thức lớn đối với ngành. Việc sử dụng quá nhiều phân bón có thể dẫn đến suy thoái đất, ô nhiễm nguồn nước và phát thải khí nhà kính. Do đó, những lo ngại về môi trường đã tạo ra nhu cầu trong ngành về các giải pháp phân bón bền vững hơn, thúc đẩy sự phát triển của công nghệ phân bón chính xác.
Cơ hội và triển vọng ngành
Bất chấp những thách thức, ngành phân bón vẫn có nhiều cơ hội để phát triển và đổi mới. Khi nhu cầu lương thực toàn cầu tiếp tục tăng, việc nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp trở nên quan trọng. Điều này đã thúc đẩy đầu tư nghiên cứu phát triển các loại phân bón thế hệ mới như phân bón thân thiện với môi trường, phân bón nhả chậm định hướng. Những loại phân bón này cho phép kiểm soát tốt hơn quá trình giải phóng chất dinh dưỡng, giảm nguy cơ ô nhiễm môi trường đồng thời đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của cây trồng.
Đồng thời, sự trỗi dậy của nông nghiệp số và công nghệ nông nghiệp thông minh đã mang lại tiềm năng tăng trưởng đáng kể cho ngành phân bón. Thông qua phân tích dữ liệu, công nghệ viễn thám và trí tuệ nhân tạo, người nông dân có thể bón phân khoa học hơn, giảm lãng phí và tăng năng suất cây trồng. Xu hướng này không chỉ mang lại lợi ích cho nông dân mà còn tạo ra nguồn doanh thu mới cho các công ty phân bón cung cấp giải pháp và dịch vụ tích hợp.
Ngoài ra, hoạt động mua bán và sáp nhập (M&A) cũng đang định hình lại thị trường phân bón. Trong những năm gần đây, nhiều thương vụ mua bán và sáp nhập quy mô lớn đã diễn ra và các công ty đã củng cố vị thế trên thị trường của mình bằng cách mở rộng năng lực sản xuất, làm phong phú thêm dòng sản phẩm và thâm nhập các thị trường mới. Xu hướng này dự kiến sẽ tiếp tục khi các công ty tiếp tục củng cố lợi thế cạnh tranh của mình trong cạnh tranh toàn cầu.
Chính sách, năng lực sản xuất và xu hướng tương lai
Các chính sách và quy định của Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình ngành phân bón. Nhiều quốc gia đưa ra các khoản trợ cấp và khuyến khích để khuyến khích sử dụng phân bón, đặc biệt ở những khu vực mà an ninh lương thực bị đe dọa. Tuy nhiên, khi áp lực môi trường gia tăng, nhiều quốc gia cũng đang tăng cường các quy định về môi trường nhằm hạn chế tác động tiêu cực của việc sử dụng phân bón đến tài nguyên đất và nước. Điều này đã thúc đẩy ngành phân bón phát triển theo hướng bền vững hơn, tập trung phát triển các sản phẩm thân thiện với môi trường và thúc đẩy nông nghiệp chính xác.
Xét về năng lực sản xuất, việc tích hợp các nguồn lực trong ngành ngày càng trở nên rõ ràng. Các doanh nghiệp quy mô lớn tiếp tục nâng cao năng lực sản xuất bằng cách đầu tư vào cơ sở sản xuất mới, nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng và giảm chi phí sản xuất. Ví dụ, các công ty đang khám phá các công nghệ mới và tự động hóa để tối ưu hóa quy trình sản xuất, đồng thời tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để phát triển các loại phân bón hiệu quả hơn và thân thiện với môi trường hơn.
Nhìn chung, thị trường phân bón toàn cầu có triển vọng vững chắc, được hưởng lợi từ sự tăng trưởng nhu cầu lương thực toàn cầu, ứng dụng công nghệ nông nghiệp tiên tiến và cải thiện hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, ngành này phải đương đầu với những thách thức đặt ra bởi những lo ngại về môi trường, giá nguyên liệu thô biến động và những thay đổi trong chính sách của chính phủ. Bằng cách tập trung vào đổi mới, tính bền vững và hiệu quả, ngành phân bón có tiềm năng đáp ứng nhu cầu lương thực toàn cầu đồng thời giảm thiểu tác động đến môi trường.
