Đậu tương (Glycine max (L.) Merrill) là cây họ đậu có giá trị sử dụng toàn diện nhờ hàm lượng dinh dưỡng cao, dễ trồng, thích nghi rộng. Cây còn có khả năng tự cố định đạm vô cơ từ không khí, giúp cải tạo đất và góp phần cắt đứt dây chuyền sâu bệnh khi luân canh với các cây trồng khác.Tại Việt Nam, đậu tương là cây trồng truyền thống nhưng diện tích đang giảm dần. Sản xuất trong nước chỉ đáp ứng khoảng 5-8% nhu cầu, phần còn lại phải nhập khẩu, trong khi nhu cầu ép dầu và làm thức ăn chăn nuôi không ngừng gia tăng. Theo Tổng Cục Thống kê (2021), từ năm 2015 đến 2020, diện tích trồng đậu tương đã giảm 60,2 nghìn ha (tương đương 60%) từ 100,8 nghìn ha xuống 41,6 nghìn ha. Sản lượng cũng giảm 82,0 nghìn tấn, từ 146,4 nghìn tấn xuống 65,4 nghìn tấn, với năng suất thấp (1,57 tấn/ha vào năm 2020) và hiệu quả kinh tế không cao. Nguyên nhân của tình trạng này là do cơ cấu giống chưa đa dạng, thiếu các giống mới có năng suất cao, chất lượng tốt và khả năng chống chịu sâu bệnh hại. Ngoài ra, điều kiện canh tác khó khăn, kỹ thuật canh tác lạc hậu và việc áp dụng kỹ thuật mới còn hạn chế cũng là những yếu tố góp phần.
Để tăng năng suất, mở rộng diện tích và đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước, cần phải có bộ giống mới năng suất cao, ổn định, chất lượng tốt, thời gian sinh trưởng phù hợp với các cơ cấu cây trồng, thích ứng rộng và chống chịu tốt với sâu bệnh hại cùng các yếu tố môi trường bất lợi.
Giống đậu tương DT2010 được Viện Di truyền Nông nghiệp chọn tạo bằng phương pháp lai hữu tính từ tổ hợp lai DT2008 x DT99. Giống này đã được Cục Trồng trọt - Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn công nhận là giống sản xuất thử , có năng suất cao, chống chịu tốt với một số loại sâu bệnh hại và đã được trồng ở nhiều địa phương. Nhằm đưa giống DT2010 vào sản xuất, hoàn thiện quy trình kỹ thuật sản xuất hạt giống và quy trình kỹ thuật thâm canh cho từng vùng sinh thái để phát huy tối đa tiềm năng năng suất, TS. Lê Đức Thảo cùng các cộng sự tại Viện Di truyền Nông nghiệp đã thực hiện dự án: "Sản xuất thử giống đậu tương DT2010 tại các tỉnh phía Bắc" nhằm hoàn thiện quy trình sản xuất hạt giống, quy trình kỹ thuật thâm canh và mở rộng sản xuất giống DT2010 tại các vùng trồng đậu tương thích hợp phía Bắc.
Sau một thời gian thực hiện, nhóm dự án đã thu được các kết quả như sau:
1) Giống đậu tương DT2010 đã được tự công bố lưu hành theo Bản tự công bố lưu hành số 299/VDT-ĐBUTL ngày 12/11/2021 của Viện Di truyền Nông nghiệp và Thông báo số 1216/TB-TT-CLT ngày 29/11/2021 của Cục Trồng trọt.
2) Dự án đã hoàn thiện quy trình kỹ thuật sản xuất hạt giống DT2010:
- Thời vụ gieo trồng ở vụ Xuân từ 05/2 – 20/2, vụ Hè gieo từ 01/6−15/6, vụ Đông gieo trước 19/9.
- Mức phân bón ở vụ Xuân, Đông là 1 tấn phân hữu cơ vi sinh + 40N+90P2O5+80K2O, vụ Hè là 1 tấn phân hữu cơ vi sinh + 30N+90P2O5+70K2O.
- Mật độ là 40 cây/m2 ở vụ Xuân, Đông và 35 cây/m2 ở vụ Hè.
- Quy trình này đã được công nhận cấp cơ sở theo Quyết định số 27/QĐ-VDT-KH ngày 20/2/2020 của Viện Di truyền Nông nghiệp.
3) Dự án đã hoàn thiện quy trình kỹ thuật thâm canh giống DT2010:
- Thời vụ gieo trồng ở vụ Xuân từ 05/2−15/2, vụ Hè gieo từ 05/6−19/6 và vụ Đông gieo trước 24/9.
- Mức phân bón ở vụ Xuân, Đông là 1 tấn phân hữu cơ vi sinh +40N+100P2O5+80K2O, vụ Hè là 1 tấn phân hữu cơ vi sinh + 35N+100P2O5+75K2O.
- Mật độ 40 cây/m2 ở vụ Xuân, Đông và 35 cây/m2 ở vụ Hè.
Quy trình này đã được công nhận cấp cơ sở theo Quyết định số 28/QĐ-VDT-KH ngày 20/2/2020 của Viện Di truyền Nông nghiệp.
4) Dự án đã sản xuất:
- 01 ha hạt giống siêu nguyên chủng đạt sản lượng 1,05 tấn;
- 05 ha hạt giống nguyên chủng đạt sản lượng 6,5 tấn;
- 20 ha hạt giống xác nhận đạt sản lượng 32 tấn, đảm bảo chất lượng theo QCVN01-49:2011;
- 60 ha hạt thương phẩm đạt năng suất >2,2 tấn/ha, sản lượng đạt 138 tấn, đảm bảo an toàn thực phẩm, lợi nhuận tăng từ 36,3 – 45,6% so với giống cũ.
5) Dự án đã tập huấn cho 300 lượt nông dân về kỹ thuật sản xuất hạt giống và thâm canh giống đậu tương DT2010.
6) Công bố được 02 bài khoa học về quy trình kỹ thuật thâm canh giống DT2010 trên tạp chí khoa học chuyên ngành.
Những kết quả này cho thấy dự án đã đạt được các mục tiêu đề ra, góp phần tăng năng suất và mở rộng diện tích đậu tương, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước.
Có thể tìm đọc toàn văn báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 21167/2022) tại Cục Thông tin, Thống kê.
