Tình hình hiện tại: Trao quyền số cho nông nghiệp truyền thống
Ông Rajesh sống ở ngoại ô Lucknow (thủ phủ của bang Uttar Pradesh), không còn lo lắng về sâu bệnh nữa. Trước đây, ông phải đi hàng chục km đến thành phố để gặp chuyên gia, nhưng giờ đây ông có thể đi bộ đến trung tâm dịch vụ nông nghiệp gần nhất chỉ trong 15 phút. Nhân viên sử dụng điện thoại di động để chụp ảnh các khu vực cây trồng bị bệnh, sau đó hệ thống chẩn đoán AI sẽ phân tích ngay lập tức và đưa ra kế hoạch kiểm soát trong vòng năm phút.
Việc này đang diễn ra trên khắp Ấn Độ. Tính đến năm 2023, Ấn Độ đã thành lập hơn 70.000 trung tâm dịch vụ nông nghiệp, tạo thành một mạng lưới dịch vụ bao phủ tất cả các cấp hành chính. Các trung tâm này tích hợp các dịch vụ xúc tiến công nghệ nông nghiệp, thông tin thị trường, dịch vụ tín dụng và dịch vụ bảo hiểm vốn trước đây còn rời rạc, cung cấp cho nông dân một giải pháp trọn gói.
Công nghệ số đang định hình lại các thể chế truyền thống này. Các trung tâm dịch vụ ở bang Andhra Pradesh được trang bị thiết bị lập bản đồ bằng máy bay không người lái, cung cấp cho nông dân những phân tích đất chính xác. Các trung tâm ở bang Maharashtra được kết nối với dữ liệu thời tiết vệ tinh, cung cấp cảnh báo sớm về các hiện tượng thời tiết cực đoan. Và các trung tâm dịch vụ ở bang Punjab sử dụng công nghệ blockchain để giúp nông dân theo dõi đường đi của nông sản.
Những vấn đề và thách thức: Khoảng cách giữa lý tưởng và thực tế
Tuy nhiên, đằng sau cảnh thịnh vượng này là những thách thức nghiêm trọng. Cơ sở hạ tầng yếu kém là rào cản chính. Ông Singh, Giám đốc một trung tâm dịch vụ nông nghiệp ở bang Bihar than thở: "Chúng tôi thường xuyên bị mất điện, tín hiệu mạng chập chờn. Thiết bị công nghệ cao của chúng tôi thường trở nên vô dụng". Chỉ khoảng 35% vùng nông thôn Ấn Độ có vùng phủ sóng mạng 4G ổn định và nguồn điện chỉ cung cấp trung bình 12-16 giờ mỗi ngày.
Tình trạng thiếu hụt nhân tài cũng là một vấn đề nan giải. Các dịch vụ nông nghiệp hiện đại đòi hỏi những chuyên gia đa ngành có kiến thức vững chắc về công nghệ, nông nghiệp và khoa học dữ liệu. Tuy nhiên, những nhân tài này lại rất được săn đón tại thị trường Ấn Độ và rất ít người sẵn sàng làm việc ở các vùng nông thôn. Đội ngũ nhân viên hiện tại đang già đi và khả năng thích ứng với công nghệ mới còn hạn chế, khiến nhiều thiết bị kỹ thuật số không được sử dụng.
Hạn chế về kinh phí cũng là một mối lo ngại nghiêm trọng. Hầu hết các trung tâm dịch vụ nông nghiệp đều phụ thuộc vào nguồn tài trợ của chính phủ và thiếu khả năng tạo doanh thu. Khi ngân sách chính phủ eo hẹp, các trung tâm này thường là những đơn vị đầu tiên bị ảnh hưởng. Nhiều trung tâm thiếu kinh phí hoạt động và chỉ có thể cung cấp một số dịch vụ hạn chế.
Khoảng cách số cũng rõ rệt không kém. Tỷ lệ biết chữ của phụ nữ ở vùng nông thôn Ấn Độ chỉ khoảng 65%, nông dân lớn tuổi chậm tiếp cận công nghệ mới, còn nông dân nhỏ lẻ và cận biên thì chật vật để được hưởng lợi từ các dịch vụ số. Đây chính là những nhóm dễ bị tổn thương nhất và cần được hỗ trợ nhất.
Những yếu tố thúc đẩy sự chuyển mình của nông nghiệp Ấn Độ
Bất chấp nhiều thách thức, một loạt các yếu tố thuận lợi đang hội tụ để tạo thành một "cú hích mạnh mẽ" thúc đẩy quá trình chuyển đổi các trung tâm dịch vụ nông nghiệp.
Sự hỗ trợ chính sách mạnh mẽ chưa từng có. Các sáng kiến "Ấn Độ kỹ thuật số" và "Sản xuất tại Ấn Độ" của chính phủ Ấn Độ ưu tiên chuyển đổi số trong nông nghiệp. Quỹ Cơ sở hạ tầng Nông nghiệp được thành lập năm 2022, đã hỗ trợ tài chính cho việc nâng cấp hàng chục nghìn trung tâm dịch vụ nông nghiệp.
Nhu cầu thị trường tiếp tục tăng. Dân số Ấn Độ đã vượt qua Trung Quốc để trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới và nhu cầu về thực phẩm nông sản chất lượng cao của nước này tiếp tục tăng. Sự mở rộng của tầng lớp trung lưu đã dẫn đến sự nâng cấp tiêu dùng, thị trường nông sản xanh và hữu cơ đã tăng trưởng hơn 20% mỗi năm, tạo ra những cơ hội to lớn cho các dịch vụ nông nghiệp.
Chi phí công nghệ đã giảm mạnh. Giá của các công nghệ như máy bay không người lái, cảm biến và chẩn đoán AI đã giảm hơn 60% trong 5 năm qua, giúp các thiết bị công nghệ cao trước đây trở nên có giá cả phải chăng ngay cả đối với các trung tâm dịch vụ nông nghiệp nhỏ. Các công ty công nghệ Ấn Độ đã phát triển nhiều giải pháp giá rẻ phù hợp với điều kiện cụ thể của đất nước.
Những người trẻ trở về quê hương đang mang đến một bầu không khí mới. Ngày càng nhiều thanh niên có trình độ học vấn cao lựa chọn trở về vùng nông thôn để khởi nghiệp. Họ mang theo những công nghệ và khái niệm mới, đồng thời đang thay đổi bộ mặt của nền nông nghiệp truyền thống. Những "doanh nhân nông nghiệp" này đang trở thành cầu nối quan trọng giữa các trung tâm dịch vụ nông nghiệp và nông dân lành nghề.
Xu hướng phát triển: Hình thức tương lai của các trung tâm dịch vụ
Trung tâm dịch vụ nông nghiệp tương lai của Ấn Độ sẽ thể hiện ba xu hướng phát triển chính:
Sự tham gia đa dạng: Ngoài các cơ quan chính phủ, các doanh nghiệp tư nhân, hợp tác xã, tổ chức xã hội và các nhóm tự lực của nông dân sẽ tham gia xây dựng và vận hành các trung tâm dịch vụ nông nghiệp. Trung tâm AgroStar gần Pune (là thành phố lớn thứ nhì ở bang Maharashtra và là thành phố đông dân thứ bảy Ấn Độ), do một công ty tư nhân điều hành, cung cấp các dịch vụ tùy chỉnh cho nông dân thông qua hệ thống thành viên và đã phủ sóng hơn 200 làng lân cận.
Các dịch vụ toàn diện đã mở rộng từ việc quảng bá công nghệ đơn thuần sang bao trùm toàn bộ chuỗi ngành, bao gồm xây dựng thương hiệu, bán hàng thương mại điện tử, tài chính và bảo hiểm. Các trung tâm dịch vụ quanh Bengaluru (là thủ phủ của bang Karnataka miền Nam Ấn Độ) giúp nông dân sản xuất nhỏ thành lập hợp tác xã, xây dựng thương hiệu thống nhất và bán hàng trực tiếp cho các hộ gia đình thành thị thông qua các nền tảng thương mại điện tử.
Tích hợp sâu rộng công nghệ số: Các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, blockchain và Internet vạn vật (IoT) sẽ được tích hợp sâu rộng vào các dịch vụ hàng ngày. Một dự án thí điểm ở bang Tamil Nadu cho phép nông dân lên lịch phun thuốc bằng máy bay không người lái thông qua ứng dụng di động, tăng hiệu quả gấp năm lần so với lao động thủ công và giảm chi phí 30%.
Kế hoạch khả thi: Con đường thực tế của sự hợp tác đa phương
Để đạt được mục tiêu chuyển đổi và nâng cấp các trung tâm dịch vụ nông nghiệp, nhiều bên cần phải phối hợp thực hiện các biện pháp thiết thực:
Mô hình hợp tác công tư (PPP) là một giải pháp hiệu quả để khắc phục tình trạng thiếu hụt nguồn lực tài chính và nhân lực. Chính phủ cung cấp địa điểm và hỗ trợ chính sách, doanh nghiệp tư nhân cung cấp công nghệ và quản lý, còn các hợp tác xã địa phương tham gia vận hành và giám sát. Mô hình này đã được thí điểm tại bang Gujarat, đạt được những kết quả tích cực và tăng gấp ba lần tỷ lệ sử dụng các trung tâm dịch vụ.
Hệ thống dịch vụ phân tầng cho phép phân bổ nguồn lực hợp lý. Các trung tâm dịch vụ toàn diện được thiết lập ở cấp thị trấn, các điểm dịch vụ đơn giản được thiết lập ở cấp làng xã và các phương tiện dịch vụ lưu động được sử dụng để phủ sóng các vùng sâu vùng xa. Kiến trúc "trung tâm - nút - thiết bị đầu cuối di động" ba tầng này đảm bảo phạm vi phủ sóng dịch vụ đồng thời kiểm soát chi phí vận hành.
Các giải pháp công nghệ bản địa hóa là rất quan trọng. Việc chỉ sao chép công nghệ phương Tây thường không hiệu quả ở Ấn Độ, phải phát triển các công nghệ thiết thực với giá cả phải chăng để phù hợp với nông dân sản xuất nhỏ ở Ấn Độ. Ví dụ bao gồm các hệ thống giám sát cây trồng kết hợp cảm biến đơn giản với ứng dụng di động, các hệ thống tương tác kích hoạt bằng giọng nói hoạt động bằng ngôn ngữ địa phương.
Đào tạo và sự tham gia của nông dân là chìa khóa cho sự bền vững. Nông dân không chỉ là người thụ hưởng dịch vụ mà còn là người tham gia vào quá trình thiết kế dịch vụ và hưởng lợi ích. Các trung tâm dịch vụ ở bang Kerala tuyển dụng nông dân địa phương làm đại lý khuyến nông công nghệ, cải thiện đáng kể khả năng tiếp nhận và ứng dụng công nghệ.
Việc chia sẻ dữ liệu và thiết lập tiêu chuẩn đòi hỏi sự lãnh đạo của chính phủ. Cần thiết lập các tiêu chuẩn dữ liệu nông nghiệp thống nhất và giao diện mở để kết nối các công nghệ và dịch vụ từ nhiều nguồn khác nhau, tránh hình thành các "kho dữ liệu riêng lẻ" mới.
Từ “Cách mạng xanh” đến “Cách mạng số”
Nông nghiệp Ấn Độ đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử. Cũng như Cách mạng xanh nửa thế kỷ trước đã giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực của Ấn Độ, Cách mạng số ngày nay sẽ định hình lại tương lai của nền nông nghiệp Ấn Độ.
Là nút thắt cơ bản của quá trình chuyển đổi này, các trung tâm dịch vụ nông nghiệp không còn chỉ là sự mở rộng của các cơ quan chính phủ nữa mà đang trở thành nhà cung cấp dịch vụ đổi mới, thúc đẩy công nghệ số và là cầu nối giữa nông dân nhỏ và thị trường lớn.
Tại bang Madhya Pradesh khi ánh nắng ban mai chiếu rọi trên những cánh đồng, Priya một kỹ thuật viên trẻ của một trung tâm dịch vụ, rút điện thoại ra kiểm tra thông tin của những người nông dân được lên lịch phục vụ hôm nay. Phía sau cô, một chiếc máy bay không người lái nhỏ sắp cất cánh, cung cấp dịch vụ lập bản đồ chính xác cho các cánh đồng của những ngôi làng xung quanh. Cảnh tượng này tượng trưng cho tương lai của nền nông nghiệp Ấn Độ - sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, sự kết hợp giữa công nghệ và đất đai, sự tồn tại song song của hy vọng và thách thức.
Cuộc cách mạng thầm lặng đang diễn ra trên các cánh đồng của Ấn Độ, có thể mở ra con đường hiện đại hóa nông nghiệp mà các nước đang phát triển trên thế giới có thể học hỏi.
