Những thành tựu này không chỉ phản ánh sức mạnh đổi mới, trí tuệ và tinh thần nỗ lực của Chính phủ, các nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân Việt Nam mà còn minh chứng cho chiến lược phát triển bền vững, xây dựng thương hiệu nông sản Việt trên thị trường quốc tế.
Hành trình lịch sử: Từ thiếu đói đến xuất khẩu
Hình ảnh hạt gạo vẫn in đậm trong ký ức nhiều thế hệ người Việt như là một biểu tượng của khó khăn và thiếu đói. Nền nông nghiệp thời kỳ thuộc địa lạc hậu, thiếu thốn cơ sở vật chất và không đủ lương thực đã gây ra nhiều khó khăn. Tuy nhiên, những thách thức này lại thúc đẩy sự chuyển mình và phát triển mạnh mẽ trong nông nghiệp sau này.
Cải cách đất đai và quản lý nông nghiệp chính là bước ngoặt quyết định. Năm 1981, chính sách "Khoán 100" và năm 1988, "Khoán 10" đã mở ra hướng tiếp cận mới, khuyến khích nông dân sản xuất hiệu quả, tự chủ trong quản lý ruộng đất. Nhờ tư duy đổi mới này, năm 1989, Việt Nam xuất khẩu những tấn gạo đầu tiên ra thị trường quốc tế, đánh dấu bước chuyển mình từ một quốc gia thiếu đói sang cường quốc nông sản.
TS Đặng Kim Sơn, nguyên Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, đánh giá: “Từ chỗ phải nhập khẩu hàng triệu tấn lương thực, Việt Nam trở thành quốc gia xuất khẩu lương thực. Đó thực sự là điều thần kỳ. Và hiện nay, nông nghiệp, nông dân, nông thôn vẫn là nền tảng giúp chúng ta đứng vững trước các thách thức”.
Những bước tiến vượt bậc của các lĩnh vực nông nghiệp
Không chỉ trồng trọt, các lĩnh vực chăn nuôi và thủy sản cũng đạt những bước tiến vượt bậc trong 80 năm qua. Việt Nam hiện là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, đứng thứ hai toàn cầu về kim ngạch xuất khẩu. Các mặt hàng rau quả, cà phê và hạt tiêu cũng đã thâm nhập thành công vào các thị trường khó tính như Liên minh Châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ. Đồng thời, Việt Nam đang hướng tới nông sản chất lượng cao, có thương hiệu riêng, nổi bật với các sản phẩm như gạo ST25, cà phê đặc sản, tôm hữu cơ và trái cây chế biến sâu.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, đàn heo Việt Nam đứng thứ sáu thế giới về số lượng và thứ bảy về sản lượng, trong khi ngành chăn nuôi thủy cầm xếp thứ hai toàn cầu, chỉ sau Trung Quốc. Ngành công nghiệp thức ăn chăn nuôi và chế biến sữa của Việt Nam hiện dẫn đầu khu vực ASEAN, khẳng định khả năng cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế.
Ngành thủy sản, một trong những ngành xuất khẩu chủ lực, mang về hàng chục tỷ USD mỗi năm và đóng góp gần 25% GDP ngành nông nghiệp. Việt Nam hiện xếp thứ ba thế giới về kim ngạch xuất khẩu thủy sản và thứ tư về sản lượng, cho thấy hiệu quả trong quản lý nguồn lợi thủy sản, ứng dụng công nghệ nuôi trồng và chế biến xuất khẩu. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Việt Nam dẫn đầu xuất khẩu hạt điều, thứ hai về gạo và cà phê, thứ ba về rau quả và thứ tư về thủy sản. Nhiều sản phẩm chủ lực đã thâm nhập thị trường khó tính, đồng thời chuyển hướng sang các sản phẩm chất lượng cao, có thương hiệu Việt.
Chiến lược phát triển bền vững và nâng tầm thương hiệu
Những thành tựu của nông nghiệp Việt Nam gắn liền với định hướng chiến lược của Đảng và Nhà nước, coi nông nghiệp là mặt trận hàng đầu, kết hợp các chính sách nâng tầm kinh tế nông nghiệp. Nghị quyết 19-NQ/TW năm 2022 xác định nông nghiệp, nông dân và nông thôn là nền tảng phát triển quốc gia, với mục tiêu đến năm 2030 và tầm nhìn 2045 trở thành quốc gia dẫn đầu về chế biến và xuất khẩu nông sản bền vững. Chiến lược này đặt trọng tâm vào gắn kết sản xuất với bảo vệ môi trường, giảm phát thải, ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số, đồng thời nâng cao giá trị sản phẩm, phát triển thương hiệu quốc tế và xây dựng chuỗi cung ứng đồng bộ, hiệu quả.
Phó Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhận định rằng sự kết hợp giữa khoa học công nghệ và thể chế chính là đòn bẩy giúp nông nghiệp Việt Nam bứt phá, đảm bảo an ninh lương thực và nâng tầm thương hiệu trên thị trường toàn cầu. Tiến sĩ Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, cũng khẳng định rằng những thế hệ nhà khoa học đã đóng góp tích cực vào việc chọn tạo giống, chuyển giao kỹ thuật, tổ chức sản xuất và kết nối chuỗi cung ứng, tạo nền tảng để nông nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu với những sản phẩm chất lượng, có thương hiệu.
Trong bối cảnh hội nhập và phát triển bền vững, nông nghiệp vẫn là trụ cột chiến lược, giữ vai trò tiên phong trong phát triển kinh tế quốc gia, đồng thời là minh chứng sống động cho tinh thần sáng tạo, đổi mới và nỗ lực không ngừng của nông dân Việt Nam. Hành trình từ một quốc gia thiếu đói đến cường quốc nông sản toàn cầu đã khẳng định vị thế Việt Nam trên thị trường quốc tế và mở ra triển vọng phát triển bền vững trong tương lai.
