Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), gần 2 tháng qua, Chi cục Thủy sản Hà Tĩnh phối hợp với chính quyền các địa phương đã tập trung rà soát, kiểm đếm các tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 6 mét trở lên đã được đóng mới, cải hoán, mua bán, tặng, cho trước ngày Thông tư số 06/2024/TT-BNNPTNT của Bộ NN-PTNT có hiệu lực nhưng đang hoạt động không đủ thành phần hồ sơ để được đăng ký theo quy định. Những tàu cá này chủ yếu có công suất nhỏ và thường khai thác gần bờ, đối mặt với nhiều nguy cơ về an toàn và hiệu quả trong quá trình hoạt động. Nhiều ngư dân trong số này không nắm rõ quy định về việc đăng ký tàu cá hoặc thiếu điều kiện tài chính để hoàn thiện thủ tục cần thiết. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tính hợp pháp của hoạt động khai thác mà còn gây ra những khó khăn trong việc quản lý, giám sát của chính quyền địa phương, đặc biệt trong bối cảnh cả nước đang thực hiện các biện pháp mạnh mẽ để gỡ bỏ thẻ vàng IUU từ Liên minh châu Âu (EC).
Để đối phó với thực trạng này, Chính phủ Việt Nam và các địa phương như Hà Tĩnh đã triển khai nhiều giải pháp quyết liệt nhằm chấm dứt tình trạng tàu cá ‘3 không’ trước hạn chót ngày 31/12/2024. Đây là mốc thời gian quan trọng, khi Việt Nam cần đáp ứng các yêu cầu của EC để tránh bị gia tăng các biện pháp xử phạt liên quan đến việc chống khai thác thủy sản bất hợp pháp. Đối với ngư dân, việc đăng ký và đăng kiểm tàu cá không chỉ đảm bảo an toàn cho họ trong quá trình khai thác mà còn mở ra cơ hội tiếp cận với các chính sách hỗ trợ của nhà nước như bảo hiểm tàu cá, hỗ trợ khi gặp rủi ro trên biển, hay các chương trình tín dụng ưu đãi để nâng cấp tàu. Từ góc độ quản lý, việc các tàu cá được đăng ký hợp lệ sẽ giúp chính quyền dễ dàng kiểm soát được tình trạng khai thác thủy sản, ngăn chặn khai thác quá mức, đồng thời tạo nền tảng vững chắc để triển khai các biện pháp bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản bền vững. Đây cũng là cơ sở quan trọng để Việt Nam tiếp tục khẳng định cam kết trong việc chống lại tình trạng khai thác IUU, qua đó giữ vững và mở rộng thị trường xuất khẩu thủy sản, đặc biệt là tại Liên minh châu Âu.
Chính sách và kế hoạch của Hà Tĩnh trong việc đăng ký tàu cá
Để hoàn thành mục tiêu đăng ký toàn bộ tàu cá ‘3 không’ trước ngày 31/12/2024, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã xây dựng kế hoạch chi tiết và quyết liệt. Theo đó, tỉnh đã giao nhiệm vụ cho Sở NN-PTNT phối hợp với các địa phương ven biển thực hiện kiểm tra, rà soát và phân loại các tàu cá. Các tàu cá đủ điều kiện sẽ được hỗ trợ thủ tục đăng ký, giảm lệ phí đăng kiểm, đồng thời triển khai các gói tín dụng ưu đãi giúp chủ tàu có điều kiện tài chính để nâng cấp tàu cá. Trong quá trình đăng ký, các cơ quan chức năng cũng đồng thời kiểm tra và yêu cầu các tàu cá phải đáp ứng đủ các tiêu chuẩn về an toàn hàng hải. Đối với những tàu cá quá cũ kỹ, không thể đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật, ngư dân sẽ được khuyến khích nâng cấp hoặc loại bỏ để đảm bảo an toàn khi hoạt động trên biển.
Cụ thể, Ông Nguyễn Bùi Thanh Sơn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Hà Tĩnh thông tin, sau khi UBND tỉnh công bố số lượng tàu cá “3 không” đủ điều kiện đăng ký theo quy định, đơn vị đã tham mưu Sở NN-PTNT ban hành văn bản hướng dẫn UBND các huyện, thị xã ven biển thực hiện các bước đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Sở NN&PTNT Hà Tĩnh cũng yêu cầu Chi cục Thủy sản tỉnh thực hiện đăng ký tàu cá đối với các tàu cá đủ điều kiện, trường hợp hồ sơ không đủ điều kiện cần bổ sung, trả lại phải nêu rõ lý do kịp thời theo đúng quy định. Để đảm bảo tiến độ hoàn thành xóa tàu cá “3 không” trước ngày 31/12/2024, Sở NN&PTNT Hà Tĩnh đề nghị UBND các huyện, thị xã ven biển gồm Nghi Xuân, Lộc Hà, Thạch Hà, Cẩm Xuyên, Kỳ Anh và thị xã Kỳ Anh chỉ đạo các xã/phường/thị trấn hướng dẫn người dân làm các thủ tục hồ sơ để đăng ký, nộp hồ sơ đăng ký trên cổng dịch vụ công tỉnh. Phối hợp với các Chi cục Thuế trên địa bàn hỗ trợ người dân thực hiện các thủ tục về thuế…
Mặc dù tỉnh Hà Tĩnh đã đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ, quá trình đăng ký vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Đầu tiên, sự thiếu hiểu biết về pháp luật của một bộ phận ngư dân dẫn đến tình trạng chậm trễ trong việc hoàn thành thủ tục. Nhiều ngư dân vẫn giữ thói quen khai thác thủy sản theo phương thức truyền thống, chưa sẵn sàng tiếp nhận các yêu cầu mới về kỹ thuật và giấy tờ hợp pháp. Thứ hai, việc nâng cấp tàu cá để đáp ứng yêu cầu về an toàn hàng hải và đăng kiểm cũng đòi hỏi một khoản chi phí lớn, vượt quá khả năng tài chính của nhiều ngư dân. Điều này khiến nhiều chủ tàu do dự trong việc tiến hành đăng ký, dẫn đến tiến độ chậm trễ trong quá trình xóa bỏ tàu cá ‘3 không’. Cuối cùng, các lực lượng chức năng tại địa phương cũng gặp không ít khó khăn trong việc kiểm tra, giám sát các tàu cá hoạt động xa bờ, đặc biệt là những tàu cá có kích thước nhỏ không được trang bị các thiết bị giám sát hành trình. Điều này khiến việc quản lý trở nên phức tạp và tiềm ẩn nhiều nguy cơ liên quan đến an toàn hàng hải.
Để đảm bảo tiến độ xóa bỏ tàu cá ‘3 không’ trước ngày 31/12/2024, tỉnh Hà Tĩnh cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho ngư dân về tầm quan trọng của việc đăng ký tàu cá. Bên cạnh đó, việc cung cấp các gói tín dụng ưu đãi để ngư dân có nguồn vốn nâng cấp tàu cá, đáp ứng các yêu cầu về kỹ thuật, cũng là giải pháp cần được thực hiện quyết liệt hơn. Ngoài ra, việc tăng cường kiểm tra, giám sát tại các cảng cá và khu vực ven biển cũng cần được thực hiện thường xuyên hơn. Các lực lượng chức năng cần áp dụng các biện pháp xử phạt nghiêm minh đối với những tàu cá cố tình không thực hiện đăng ký, đồng thời có chính sách hỗ trợ kịp thời cho những ngư dân gặp khó khăn về tài chính. Một điểm đáng lưu ý là việc nâng cao năng lực cho lực lượng chức năng trong việc giám sát và quản lý các tàu cá hoạt động xa bờ. Tăng cường đầu tư vào các thiết bị giám sát hiện đại sẽ giúp cải thiện hiệu quả quản lý và giảm thiểu rủi ro trong quá trình khai thác.
Việc đăng ký và cấp giấy chứng nhận cho hơn 2.100 tàu cá ‘3 không’ của Hà Tĩnh không chỉ là nhiệm vụ cấp bách trước mắt mà còn là bước đi quan trọng nhằm đảm bảo phát triển bền vững cho ngành thủy sản. Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng và ngư dân sẽ quyết định sự thành công của quá trình này, qua đó giúp bảo vệ nguồn lợi thủy sản, đảm bảo an toàn cho ngư dân, và cải thiện hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế.
