Từ hoàn thiện luật pháp đến triệt phá đường dây tội phạm
Hội nghị các quốc gia thành viên Công ước CITES lần thứ 20 (CoP20) đang diễn ra tại thành phố di sản Samarkand (Uzbekistan) là sự kiện mang tính lịch sử, đánh dấu 50 năm Công ước có hiệu lực. Sự kiện quy tụ hơn 3.000 đại biểu từ 170 quốc gia, trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với những thách thức chưa từng có về đa dạng sinh học và biến đổi khí hậu.
Tại phiên họp cấp Bộ trưởng với chủ đề nâng cao tác động chiến lược từ chính sách đến thực tiễn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quốc Trị, Trưởng đoàn Việt Nam, đã nhấn mạnh quan điểm xuyên suốt của quốc gia. Theo đó, Việt Nam luôn coi phát triển bền vững gắn với bảo tồn thiên nhiên là ưu tiên hàng đầu. Quan điểm này được cụ thể hóa qua việc phát triển hài hòa ba trụ cột: kinh tế, xã hội và môi trường; đồng thời đẩy mạnh tăng trưởng xanh và kinh tế tuần hoàn.
Không chỉ dừng lại ở cam kết, Việt Nam đã trình bày tại hội nghị những kết quả "người thật, việc thật" trong công tác thực thi pháp luật. Thời gian qua, các lực lượng chức năng đã phối hợp chặt chẽ với các quốc gia láng giềng để triệt phá nhiều đường dây vận chuyển xuyên biên giới. Minh chứng rõ ràng nhất cho quyết tâm loại bỏ thị trường bất hợp pháp là các đợt tiêu hủy tang vật quy mô lớn. Cụ thể, trong các năm 2016, 2023 và mới nhất là tháng 10/2025, Việt Nam đã tổ chức tiêu hủy hơn 3 tấn ngà voi, 207 kg sừng tê giác, 6,2 tấn vảy tê tê và 3,1 tấn xương sư tử.
Song song với thực thi, hệ thống pháp luật cũng được đồng bộ hóa. Luật Lâm nghiệp cùng các văn bản hướng dẫn và chương trình hành động cho từng nhóm loài đã được xây dựng sát với yêu cầu của CITES. Nhờ đó, tỷ lệ che phủ rừng được giữ ổn định ở mức 42%, nhiều hệ sinh thái suy thoái đã phục hồi và diện tích bảo tồn liên tục mở rộng.
Về nguồn lực, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng hiện đóng góp hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm cho công tác bảo tồn và sinh kế cộng đồng. Việt Nam cũng đang nghiên cứu mở rộng sang các công cụ tài chính mới như tín chỉ carbon, tín chỉ đa dạng sinh học và bảo hiểm rủi ro thiên tai.
Hợp tác quốc tế là chìa khóa giải quyết thách thức tài chính và giám sát
Dù đạt được nhiều thành tựu, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị thẳng thắn nhìn nhận khoảng cách giữa nhu cầu bảo tồn và nguồn lực thực tế vẫn còn lớn. Áp lực từ đô thị hóa, phát triển kinh tế và biến đổi khí hậu khiến chi phí cho phục hồi hệ sinh thái và giám sát thương mại ngày càng tăng.
Trước thực tế này, tại CoP20, đại diện Việt Nam đề nghị các quốc gia thành viên cần tăng cường hợp tác giám sát, chia sẻ dữ liệu truy xuất nguồn gốc và đảm bảo cơ chế tài chính bền vững. Ông nhấn mạnh hiệu quả của CITES phụ thuộc lớn vào khả năng phối hợp giữa các nước và vai trò điều phối của Ban Thư ký. Việt Nam cam kết tiếp tục là đối tác tin cậy, tích cực và trách nhiệm, sẵn sàng mở rộng hợp tác công – tư và huy động sự tham gia của cộng đồng quốc tế vì một tương lai phát triển bền vững cho các loài hoang dã.
