Theo báo cáo của Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), giai đoạn từ năm 2019 đến 2023, nước ta ghi nhận trung bình mỗi năm khoảng 100 vụ ngộ độc thực phẩm với 2.181 người mắc, 23 ca tử vong. Trong 5 tháng đầu năm 2024, cả nước xảy ra 36 vụ ngộ độc thực phẩm, với 2.138 người mắc (tăng hơn 200% so với cùng kỳ năm 2023); trong đó có 10 vụ quy mô mắc trên 30 người (tăng 3 vụ so với cùng kỳ). Riêng tại các bếp ăn tập thể của khu công nghiệp, khu chế xuất xảy ra 3 vụ ngộ độc với 518 người mắc (tăng 457 ca so với cùng kỳ).
Cứ mỗi khi có các vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra, cơ quan chức năng lại vào cuộc điều tra và truy xuất nguồn gốc thực phẩm và kết quả cho thấy, vẫn còn một bộ phận chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh chưa việc thực hiện đầy đủ, thường xuyên các quy định về an toàn thực phẩm. Thực tế, theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), có không ít cơ sở dù được ngành Nông nghiệp cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm về kinh doanh các sản phẩm nông sản nhưng lại thu gom các nguyên liệu trôi nổi ngoài thị trường, không rõ nguồn gốc xuất xứ rồi về đóng nhãn mác của cơ sở mình. Hoặc có cơ sở kinh doanh thịt gia súc, gia cầm ký hợp đồng giết mổ với lò mổ có giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh thú y, nhưng thực tế không thực hiện hoặc chỉ thực hiện giết mổ một phần nhỏ trong tổng số lượng thịt cung cấp cho bếp ăn tập thể các công ty, khu công nghiệp, khu chế xuất...
Bộ Y tế - Thường trực Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về an toàn thực phẩm - từng có nhiều văn bản đề nghị, các địa phương và cơ quan chức năng liên quan tiếp tục đẩy mạnh việc kiểm soát và truy xuất nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm lưu thông trên thị trường. Thực tế, tại các địa phương, đã phát hiện và xử lý nhiều vụ việc vi phạm về an toàn thực phẩm tiêu hủy lượng lớn thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Đơn cử tại địa bàn thành phố Hà Nội, trong Tháng hành động vì an toàn thực phẩm năm 2024 (diễn ra từ ngày 15-4 đến 15-5), các đội quản lý thị trường thuộc Cục Quản lý thị trường Hà Nội đã thực hiện kiểm tra, xử lý 239 vụ vi phạm về an toàn thực phẩm. Qua đó, xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền 2,51 tỷ đồng; đồng thời buộc tiêu hủy hàng hóa vi phạm, không rõ nguồn gốc, xuất xứ trị giá hơn 2,1 tỷ đồng, gồm: 1.950 kg nầm lợn, 120 kg thịt đùi vịt, 950 kg thịt lườn vịt, 1.900 kg lá lách lợn đông lạnh, 1.000 kg chân bò đông lạnh, 400 kg lạp xưởng, 210 kg chân giò, giăm bông… Nếu số lượng thực phẩm này mà được đưa ra thị trường, đến tay người tiêu dùng thì rất nguy hiểm đối với sức khỏe. Cũng trong thời gian này, qua công tác kiểm tra, kiểm soát, Cục Quản lý thị trường Hà Nội cũng đã có những ghi nhận tương tự.
Trước tình hình nói trên, gần đây, Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về An toàn thực phẩm vừa có Công văn số 2654/CV-BCĐTƯANTTP Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, Uỷ viên Thường trực ký đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo các cơ quan chức năng thuộc ngành Nông nghiệp tăng cường kiểm soát các nguyên liệu thực phẩm, thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, thực vật sản xuất trong nước và nhập khẩu. Theo Điều 38 Nghị định số 15/2018/NĐ-CP ngày 02/02/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm, các nguyên liệu thực phẩm, thực phẩm trên thuộc lĩnh vực phân công quản lý của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tại đây, Ban Chỉ đạo liên ngànhTrung ương về An toàn thực phẩm cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ động phối hợp với các cơ quan thuộc ngành Y tế truy xuất nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm, thực phẩm, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất, kinh doanh khi có các vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra, xử lý nghiêm nếu có vi phạm quy định của pháp luật về An toàn thực phẩm.
Ngoài ra, Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về An toàn thực phẩm cũng đề nghị các bộ, ngành chức năng và địa phương tăng cường thông tin, tuyên truyền về nguy cơ ngộ độc thực phẩm và phòng ngừa ngộ độc thực phẩm đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh nguyên liệu thực phẩm, thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, thực vật trong nước và nhập khẩu; Hướng dẫn người tiêu dùng thực hiện lựa chọn và sử dụng thực phẩm an toàn.
“Không để xảy ra tình trạng cơ sở lợi dụng có giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm do ngành Nông nghiệp, ngành Công Thương cấp theo quy định nhưng lại thu gom các nguyên liệu trôi nổi, không rõ nguồn gốc xuất xứ để cung cấp cho bếp ăn tập thể các công ty, khu công nghiệp, khu chế xuất. Đồng thời, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, thay đổi thói quen của người dân trong việc lựa chọn thực phẩm an toàn, không sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ cũng cần được đẩy mạnh”, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh.
